لوگو اولین و مهم‌ترین چیزی است که توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند. درواقع می‌توان لوگو را به‌عنوان محوری‌ترین عنصر هویت یک مجموعه معرفی کرد. این جایگاه ویژه مسئولیت زیادی را بر طراح آن تحمیل می‌کند. طراح لوگو باید تمام توان و مهارت خود را صرف اجرا و ارائه طرحی قوی، گویا و جامع نماید. در این پروژه قصد داریم لوگوی شرکت هفت مهرگردون که توسط محمدعلی خفاجی طراحی شده است را بررسی نماییم. با روزرنگ همراه باشید تا با پروسه و نحوۀ اجرای این اثر آشنا شوید.
مختصری راجع‌به شرکت هفت مهرگردون و نام آن
شرکت هفت مهرگردون در زمینه مرمت بنا‌ها و بافت‌های تاریخی و معماری ایرانی فعالیت می‌کند. برهمین اساس ایده‌ی اصلی نام خودش را از نماد چلیپای ایرانی یا گردونه‌ی مهر یا گردونه‌ی خورشید اخذ کرده و آن را با عدد 7 ترکیب کرده است. عدد 7 از گذشته‌های دور مورد توجه اقوام مختلف جهان بوده است. به نوعی می‌توان ریشه‌ی آن را در دوره‌ی میترائیسم جست وجو کرد. همچنین عدد 7 با چلیپای ایرانی نیز می‌تواند مرتبط باشد چرا که در منابع موجود قدمتی حدود 7هزار ساله دارد
چالش‌های طراحی این لوگو چه بود؟
موضوع هر سفارش جدید به تنهایی یک چالش است اما بعضی از چالش‌ها به‌طور ویژه‌ای طراح را درگیر می‌کنند. عواملی مانند موضوع و ارتباط موضوع با مباحثی چون فرهنگ و هنر می‌توانند کار را دشوارتر کنند، مخصوصا وقتی که نام و هویت یک شرکت برگرفته از نمادی تاریخی و آشنا باشد.
در چنین شرایطی در واقع طراح دیگر با یک مفهوم، نوعی حس و یا تصویری انتزاعی روبه‌رو نیست که بتواند عناصر جدیدی خلق نماید. طراح یک ایدۀ کهن و نقش‌مایۀ آن را از ابتدا در اختیار دارد و در برابر آن می‌بایست دوباره چرخ را اختراع کند.
موضوع این پروژه به نمادی مربوط می‌شود که در طول تاریخ از دوران باستان تا دوره اسلامی و پس از آن، به وفور در آثار معماری و هنرهای دستی استفاده شده است. نکته دیگری هم که در اجرای این پروژه وجود داشت اصرار کارفرما بر حفظ فضای سنتی در اثر و دوری از طراحی مدرن بود.
کارفرما مایل بود محتوا و تصویر باهم منطبق باشند و هر دو با یک زبان مشترک مفاهیم مورد نظر را به مخاطب منتقل کنند که این موضوع یکی از چالش های این کار بود.
چالش‌های طراحی هویت بصری هفت مهرگردون
کارفرما مایل به حفظ فضای سنتی در اثر بود. همچنین تاکید داشت که عبارت هفت مهرگردون بطور کامل نوشته شود. این مسئله می‌توانست باعث شلوغی کار شود. اگر از نوشته‌های مختلف استفاده می‌کردیم فرم اصلی (چلیپا) از اصالت و معنای اصلی و اولیه خود دور می‌شد. این‌جا با چالش دیگری مواجه شدیم. نمیتوانستیم از خوشنویسی دستی استفاده کنیم.
خوشنویسی از فضایی کاملا متفاوت برخوردار است. قدمت آن مربوط به دوره اسلامی و پس از آن است. برای حل مشکل تایپوگرافی اتودهای زیادی آماده شد. تمامی اجزای سازنده، نمادها و نشانه‌هایی که در نام شرکت قرار داشتند مورد آنالیز قرار گرفتند. در نهایت برای حل این چالش از خود عدد 7 کمک گرفته شد. در این مرحله طراح با استفاده از عدد 7 نوعی کوفی بنایی ابداعی ایجاد کرد تا بتواند نوشته هفت مهرگردون را درون ۷ ضلعی بنویسد.
هفت ضلع، هفت لایه، هفت برش
در آخرین مراحل تهیه اتودها به این نتیجه رسیدم که باید از خود عدد 7 کمک بگیرم. در نتیجه به سراغ هفت‌ضلعی رفتم که از قضا به ندرت در هنر سنتی ایرانی استفاده می‌شود. همین موضوع برای رسیدن به یک طرح منحصر‌به فرد کافی بود. در نهایت پس از مطالعه و پیش‌طرح‌های فراوان به این نتیجه رسیدم که باید هفت ضلعی را به هفت لایه و هفت برش تقسیم نمایم. پس از این تقسیم بندی هر ضلع آن قاعدۀ یک مثلث را تشکیل می‌داد.
در نهایت پس از طی مراحل متعدد و تقسیم بندی‌های بسیار، کلمه‌ی مهر با روش کوفی بنایی را روی یکی از اسلایس‌های هفت ضلعی طراحی کردم؛ دقیقا مشابه اتفاقی که در هنرهای سنتی ایرانی شاهد آن هستیم.
در نهایت کلمه «مهر» هفت بار تکرار شد و با «گردش» دورتادور مرکز، فرم یک خورشید (مهر) به خود گرفت. به تعبیری دیگر در عمل عنوانِ «هفت مهرگردون» بصورت تصویری به نمایش در آمد.
نتیجه نهایی، طرحی مدرن
به‌عنوان یک طراح انجام این پروژه برای من دستاورد ارزشمندی بود. در این پروژه به دستاورد ترسیمی خوب و قدرتمندی دست یافتم و موفق شدم با دیدگاه یک طراح سنتی-ایرانی به موضوع نگاه کنم و از لحاظ فرمی، ابداعاتی داشته باشم.
این طرح در عین حال که از حس و حال طراحی سنتی و ایرانی بهره‌مند است؛ نشان دهنده طرحی مدرن نیز می‌باشد. به نظرم کاملا با موضوع و هدف کار مطابقت دارد و گویای مسیری است که شرکت در پیش گرفته است.
