در ادامهی جنجالهای اخیر دربارهی حضور بازیگران هوش مصنوعی در سینما، اینبار نوبت به معرفی نخستین «کارگردان مجازی» رسیده است. آندریا ایروولینو، تهیهکنندهی ایتالیایی شناختهشده با آثاری چون Ferrari و To the Bone، از پروژهای با نام The Sweet Idleness خبر داده که به گفتهی او، «اولین فیلم بلند ساختهشده توسط یک کارگردان مجازی» است.
این فیلم توسط سامانهای با نام FellinAI کارگردانی میشود؛ هوش مصنوعیای که با هدف بازآفرینی زبان شاعرانه و خیالانگیز سینمای اروپایی طراحی شده است. FellinAI در بخش هوش مصنوعی شرکت ایروولینو توسعه یافته و خود او بهعنوان «انسان ناظر» بر روند خلاقانه پروژه نظارت دارد تا انسجام هنری اثر حفظ شود.
در خلاصه داستان The Sweet Idleness آمده است: جهانی خیالی که تنها یک درصد از مردم هنوز کار میکنند و «کار» به آیینی نمادین تبدیل شده است، در حالیکه باقی انسانها در آسایش و آزادیای زندگی میکنند که ماشینها برایشان فراهم کردهاند. دنیایی پر از «کارخانههایی شبیه کلیسا، دلقکهای مکانیکی و آیینهای سورئال» که کارگران باقیمانده را «آخرین چهرههای مقاومت انسان در برابر گستاخی کار» نشان میدهد.
بازیگران این فیلم از پلتفرم داخلی Actor+ انتخاب میشوند؛ سامانهای که با همکاری بازیگران واقعی، چهرههای دیجیتالی خلق میکند. این بازیگران دیجیتال تنها روی پرده ظاهر نمیشوند، بلکه حضور اجتماعی و آنلاین نیز دارند. شرکت سازنده از این ایده با عنوان «حیات دیجیتال انسانها» یاد میکند؛ مفهومی که به «وجود اجتماعی و روایی بازیگر دیجیتال در دنیای واقعی و مجازی» اشاره دارد.
فناوری FellinAI توسط آندریا بیلیونه، کارگردان فیلمهای ایتالیایی Almeno tu nell’universo و Drony توسعه یافته است. او در پروژه بهعنوان پلی میان شهود الگوریتمی و حساسیت هنری انسان معرفی میشود.
ایروولینو در گفتوگویی با Variety میگوید: «برای نخستینبار، نقشهای سنتی در صنعت سینما در حال بازتعریف هستند. با The Sweet Idleness ما آغاز فصلی تازه در تاریخ سینما را جشن میگیریم. هدف ما ساده و درعینحال انقلابی است: ترکیب حساسیت انسانی با توان خلاقانه هوش مصنوعی برای روایت داستانهایی که پیش از این هیچکس تصور نکرده است. FellinAI کارگردانی است که هرگز نمیخوابد و Actor+ گروهی از بازیگران است که فراتر از پرده زندگی میکنند. این آیندهی سینماست، اما همزمان بازگشتی است به شعر اصیل تصویر.»
او تأکید میکند که این پروژه جایگزینی برای سینمای سنتی نیست، بلکه روشی متفاوت برای خلق آثار هنری است.

معرفی FellinAI پس از جنجالهای گسترده پیرامون بازیگر هوش مصنوعی تیلی نوروود صورت گرفته است؛ شخصیتی مجازی که توسط فناور و بازیگر هلندی، ایلین فن در ولدن، خلق شد. انتشار خبر احتمال حضور او در فهرست نمایندگی آژانسهای بازیگری، واکنش تند انجمن بازیگران سینمای آمریکا (SAG-AFTRA) و بسیاری از چهرههای هالیوود را در پی داشت.
این انجمن در بیانیهای اعلام کرد: «خلاقیت باید انسانمحور بماند. ما با جایگزینی بازیگران واقعی توسط نسخههای مصنوعی مخالفیم. “تیلی نوروود” بازیگر نیست، بلکه کاراکتری است که از آثار هزاران بازیگر حرفهای بدون اجازه و پرداخت حقالزحمه برای آموزش الگوریتم ساخته شده است. چنین موجودی نه تجربهی زیستی دارد، نه احساس، و مخاطبان نیز علاقهای به تماشای چیزی جدا از تجربهی انسانی نشان ندادهاند.»
بازیگران شناختهشدهای چون امیلی بلانت و ووپی گلدبرگ نیز از این روند انتقاد کردند. بلانت آن را «ترسناک» دانست و از آژانسها خواست «ارتباط انسانی را از ما نگیرید»، در حالیکه گلدبرگ گفت: «شما ناگهان در برابر موجودی قرار میگیرید که از دادههای هزاران بازیگر دیگر ساخته شده است، و این رقابت ناعادلانهای است.»
با وجود این واکنشها، پرسش اصلی این است که آیا تماشاگران با تولیدات کاملاً مصنوعی ارتباط برقرار خواهند کرد یا نه. بخش بزرگی از جادوی سینما در توانایی آن برای تعلیق ذهن تماشاگر و باور موقت واقعیت است — تجربهای که هنوز مشخص نیست هوش مصنوعی بتواند آن را بازآفرینی کند.