اخیرا سازمان ملی استاندارد ایران طرح جدید نشان ملی استاندارد ایران را با درج علامت اختصاری INSO به رنگ سبز تغییر داد. حروف جدید مخفف سازمان ملی استاندارد ایران (Iranian National Standards Organization) است.
این تغییر، انتقادات گسترده‌ای به دنبال داشت و انجمن طراحان گرافیک ایران طی بیانیه‌ای اعلام کرد که نتیجه تغییر نشان استاندارد به هیچ عنوان قابل دفاع نیست و به وضوح آسیبی جدی را به این نشانه‌ی ارزشمند ملی وارد کرده است. همچنین در این بیانیه از سازمان ملی استاندارد خواسته شده که در تغییر نشانه «استاندارد ایران» به شکل فعلی تجدید نظر کند.
چرا نشان استاندارد تغییر کرد؟
تغییرات همیشه وجود دارند و تحول و رشد نیازمند تغییر است. این یکی از مهمترین اصول مدیریتی است که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود و هر مدیر کارآمدی را بر آن می‌دارد که برای تحولات اساسی دست به تغییرات کوچک و بزرگ بزند. با این همه موضوع تغییر و تحول در کشور ما به‌گونه‌ای دیگراست. در جامعه امروز ما، ایجاد تغییر، به معنای «با آتش بازی کردن» است.
اگر می‌خواهید بدانید که چرا تحول در کشور ما با آتش بازی کردن است، خوب است که به صفحات مجازی و نشریات مکتوب و واکنش‌های رسانه‌ای، چند وقت اخیر در برابر سازمان ملی استاندارد توجه کنید. بعد از آن متوجه خواهید شد که یک تغییر ظاهری آرم در سازمان ملی استاندارد ایران که برای بازتولید ققنوس‌وار این سازمان از رخوتی که سال‌ها در آن گرفتار بوده، چگونه باعث شده تا مواجهه‌ای این چنین را برانگیزد.
به جای پرداختن به این موضوع انحرافی و یک‌جانبه نگرانه که با رمز «بازگشت به طرح اصلی استاد ممیز» شروع شده، بهتر است بر چگونگی تغییر این آرم متمرکز شویم که چرا اصلا آرم سازمان ملی استاندارد ایران تغییر کرد؟
در پاسخ به این پرسش، خوب است در ابتدا یادآوری کنم که نام سازمان ملی استاندارد ایران مدتی است تغییر کرده، از همین‌رو با تغییر نام و رسالت و ماموریت‌های قانونی سازمان به طبع باید دیگر ارکان آن نیز تغییر مشهودی داشته باشند در نتیجه به نظر ما و حتی دولت های پیشین، آرم که نماد و نشان سازمان محسوب می‌شود نیز باید بر وظایف جدید منطبق باشد.
نظرات مخالفان کارشناسی نیست
از سویی دیگر تلاش شد تا این تغییرات در طراحی مجدد آرم، جزئی بوده و آنچنان به هویت بصری و ذهنیت مخاطبان و جامعه فهیم و هنردوست ایران خدشه وارد نیاورد. این در حالیست که منعی از سوی قوانین داخلی و بین المللی برای تغییر آرم و نشان سازمان ملی استاندارد ایران وجود ندارد. حتی برخی از برندهای مطرح جهانی و دولتی مانند ایزو، اپل، سامسونگ، ناسا و حتی شرکت ملی پست، بانک ملی ایران و ایران‌خودرو سابق که وابسته به دولت هستند، رنگ یا نشان سازمان خود را به یکباره عوض کرده اند.
البته که نظرات اهل فن همواره برای مدیریت سازمان ملی استاندارد محل مراجعه و احترام ویژه است و به صورت مشتاقانه این نظرات را شنیده و آن ها را دنبال کرده و اگر لازم باشد آن ها را در مکانیزم های قانونی طرح، بارها و بارها اعمال خواهد کرد؛ اما اینکه بعضی بر موجی رسانه‌ای سوار شده و با اعمال فشار و فضاسازی نظرات غیرکارشناسی خود را بر سازمان ملی استاندارد تحمیل کنند این سازمان، ناچار از حق قانونی خود برای جایگزینی آرم بازطراحی شده استفاده خواهد کرد.
علاوه بر این باید مخاطبان فرهیخته و هنردوست بدانند که همانطور که پیشتر گفته شد سازمان ناگزیر بود که آرم خود را بازطراحی کند اما با این همه به دنبال کنار گذاشتن اثر گران‌سنگ مرحوم استاد مرتضی ممیز که در سال ۱۳۶۴ براساس اقتضائات آن دوران طراحی شده بود، نبود.
کم‌کاری دولت‌های قبل
سازمان ملی استاندارد ایران در رویکرد جدید خود نسبت به بازآفرینی آرم سازمان، تنها تلاش کرد تا آن اثر را باز، زنده‌سازی کند و در این فرآیند حساس تمام اهتمام خود را به کار بست تا به ظاهر و شاکله اصلی آن و حتی مفهوم و کانسپت اثر که به صورت دو فلش رو به بالا و رو به پایین که تشکیل حرف S لاتین را می دهد که بیانگر کلمه استاندارد (standard) بوده و برای کشورهای خارجی و مردم آنها قابل فهم است و نمایش دهنده مفهوم حداقل و حداکثر است، لطمه‌ای وارد نشود.
این در حالی روی داد که پیرو تصویب‌نامه یکصدو پنجاه و دومین جلسه شورای عالی اداری در مهرماه ۱۳۹۰ «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی» به «سازمان ملی استاندارد ایران» تغییر نام یافت و از زیرمجموعه وزارت صنایع به نهاد ریاست جمهوری منتقل شد، در نتیجه نوشتار داخل نشانه ای که استاد مرتضی ممیز برای این موسسه طراحی کرده بود که مخفف انگلیسی عبارت« Institute of Standards and Industrial Research of Iran» با عنوان ISIRI درج شده که مخفف«موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» بود باید به مخفف انگلیسی« Iranian National Standard Organization »در قالب عبارت INSO باید تغییر می یافت.
امری که لازم بود پیش از این و در حدود ۱۰ سال قبل و سه دولت گذشته روی می‌داد. دولتمردان سابق، برای اینکه با انتقادات روبرو نشوند از آن سر باز زدند و حتی دولت قبل در جلسه معاونان اداری خود، با مصوبهای دولت بعد را مکلف کرده بود تا تغییر نشان را انجام دهد.
با این همه کارشکنی دولت گذشته در برابر تغییرات قانونی ما تلاش کردیم که با تایید فرهنگستان زبان فارسی راه حلی را برای رفع این مشکل بیاندیشیم از همین رو به دلیل مکاتبات متعدد بین‌المللی و درخواست اصلاح نشان سازمان ملی استاندارد و دستور الزام‌آور باقی‌مانده از دولت قبل، تلاش شد تا با حداقل تغییرات این نشان ملی را به روز‌رسانی کرده و آن را در سطح بین الملل ارتقا دهیم.
با تغییر نشان استاندارد بروکراسی کم می‌شود
یکی دیگر از دلایل تغییر نشان سازمان ملی استاندارد، کاستن از بروکراسی اداری و تسهیل استفاده از این نشان در مکاتبات اداری و درج آن بر روی کالاهای مختلف بود زیرا دستورالعمل‌های استفاده از آن در داخل و خارج کشور برای کالاها متفاوت بود و این مساله تولیدکنندگان و صادرکنندگان را با دردسرهای بسیاری مواجه میساخت.
از همین رو در بازطراحی نشان به گونه‌ای عمل شد تا نوشتار داخل نشان از سمت راست همچنان به فارسی ایران خوانده شده و از سمت چپ کلمه انگلیسی INSO ، مخفف نام جدید سازمان ملی استاندارد، قابل رویت باشد تا دیگر نیاز به بازطراحی بسته‌بندی محصولات برای داخل و خارج کشور از بین رفته و یک وحدت بصری در نشان ایجاد شود.
چرا نشان استاندارد سبز شد؟
افزون بر موارد بالا برای اینکه بتوان نشان استاندارد را از آرم سابق تشخیص داد، طی فراخوان گسترده‌ای، گروه بازطراحی که به احترام استاد مرحوم مرتضی ممیز نام آنها ذکر نخواهد شد، در یک فرآیند بسیار دقیق انتخاب شده و پس از انجام موارد مذکور پیشنهاد دادند تا رنگ نشان نیز از سیاه و آبی به سبز ایرانی یعنی «Persian Green» که از سال ۱۹۳۰ در دیکشنری رنگ، به نام ایران و فرهنگ ایران ثبت شده است، تغییر کند. با این کار، هویت ملی در آرم جدید تقویت شده و نشان استاندارد ایران مانند پرچمی معرف تاریخ کهن ایران اسلامی باشد.
در نتیجه آنچه گفته شد، نه پاسخی به انتقادات نه جوابی به صاحب‌نظران بلکه یادبودی است که با آن توانستیم آنچه را که استاد بلامنازع هنر، استاد ممیز در کسوت یک طراح نشان به آن اندیشه بود، در بازآفرینی نشان ملی استاندارد بازخوانی کنیم.»