شاید بامزه به نظر برسند، شاید هم زشت یا حتی عجیب‌وغریب؛ اما به احتمال زیاد نام «لبوبو» را شنیده‌اید، عروسک‌های پشمالویی که به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده‌اند.
این موجود جن‌مانند که در اصل به‌عنوان یک «هیولا» متولد شد، ساخته‌ی شرکت اسباب‌بازی چینی پاپ مارت است و حالا به خریدی ویروسی بدل شده. سلبریتی‌های بسیاری هم به جمع طرفداران آن پیوسته‌اند: از ریحانا و دوا لیپا گرفته تا کیم کارداشیان و لیسا از بلک‌پینک. مردم عادی هم همان‌قدر شیفته‌اند؛ صف‌های طولانی از شانگهای تا لندن برای خرید این عروسک‌ها خبرساز شده و حتی گاهی به درگیری هم کشیده است.
«وقتی در این رقابت شدید موفق به خریدنش می‌شوی، حس بزرگی از موفقیت بهت دست می‌دهد.» این را فیونا ژانگ، یکی از طرفداران پروپاقرص، می‌گوید.
محبوبیت جهانی لبوبو در سال گذشته سود پاپ مارت را تقریباً سه برابر کرد. برخی تحلیلگران می‌گویند این روند حتی به قدرت نرم چین هم جان تازه‌ای بخشیده؛ قدرتی که در دوران همه‌گیری کرونا و روابط پرتنش با غرب تضعیف شده بود.
لبوبو چیست؟
سوالی که هنوز بسیاری را سردرگم می‌کند – و حتی کسانی که جواب می‌دانند، چندان مطمئن نیستند بتوانند تب این عروسک را توضیح دهند.
لبوبو هم یک شخصیت خیالی است و هم یک برند. نامش هیچ معنای خاصی ندارد. این شخصیت بخشی از مجموعه اسباب‌بازی‌های «هیولاها» (The Monsters) است که توسط هنرمند اهل هنگ‌کنگ کیسینگ لانگ خلق شد.
عروسک‌ها بدنه‌ای پارچه‌ای و سرهایی وینیل دارند. گوش‌های نوک‌تیز، چشم‌های درشت و لبخند شیطنت‌آمیز با نه دندان مشخص، امضای ظاهری آن است. اینترنت همچنان بر سر اینکه این موجودات بامزه‌اند یا ترسناک، اختلاف دارد.
بیشتر بخوانید: لبوبو چیست و چرا این عروسک ترسناک به یک ترند جهانی تبدیل شده است؟
طبق وب‌سایت رسمی پاپ مارت، لبوبو «مهربان است و همیشه می‌خواهد کمک کند، اما اغلب نتیجه برعکس می‌شود».
این شخصیت در چند مجموعه‌ی «هیولاها» حضور داشته: از جمله «پر از انرژی»، «جایی برای نشستن»، «ماکارون هیجان‌انگیز» و «سقوط در طبیعت وحشی».
در دنیای لبوبو شخصیت‌های دیگری هم وجود دارند که الهام‌بخش عروسک‌های محبوب خود شده‌اند: رهبر قبیله زیمومو، دوست‌پسرش تای‌کوکو و دوستشان موکوکو.
چه کسی لبوبو را می‌فروشد؟
بخشی از فروش بزرگ پاپ مارت سال‌ها از طریق «جعبه‌های سورپرایزی» یا Blind Box بوده است – جایی که مشتری فقط هنگام باز کردن بسته می‌فهمید چه چیزی خریده است.
پاپ مارت در سال ۲۰۱۰ توسط کارآفرین وانگ نینگ در پکن تأسیس شد. ابتدا یک فروشگاه اجناس متنوع، مشابه «پوند شاپ»ها بود. اما پس از موفقیت جعبه‌های سورپرایزی، اولین مجموعه‌اش را در ۲۰۱۶ با عروسک‌های مولی (خلق هنرمند هنگ‌کنگی کنی وونگ) عرضه کرد.
اما این لبوبو بود که رشد پاپ مارت را شتاب داد. این شرکت در دسامبر ۲۰۲۰ وارد بورس هنگ‌کنگ شد و ارزش سهامش در سال گذشته بیش از ۵۰۰ درصد افزایش یافت.
امروز پاپ مارت یک خرده‌فروش بزرگ جهانی است: بیش از ۲,۰۰۰ دستگاه فروش خودکار («روبات‌شاپ») در سراسر دنیا دارد و در بیش از ۳۰ کشور – از آمریکا و بریتانیا تا استرالیا و سنگاپور – فروشگاه حضوری و آنلاین راه‌اندازی کرده است.
تقاضا چنان بالاست که برخی فروشگاه‌ها مجبور به توقف موقت فروش شده‌اند. در سال ۲۰۲۴، تقریباً ۴۰ درصد از درآمد کل پاپ مارت از خارج سرزمین اصلی چین به دست آمد.
محبوبیت لبوبو به حدی است که گمرک چین در روزهای اخیر بیش از ۷۰ هزار عروسک تقلبی را توقیف کرده است.
چگونه لبوبو جهانی شد؟
تا چند سال پیش شهرت این عروسک‌ها محدود به چین بود. اما طبق گفته‌ی اشلی دودارنک، بنیان‌گذار شرکت تحقیقاتی ChoZan، محبوبیت آن‌ها از اواخر ۲۰۲۲ و همزمان با خروج چین از قرنطینه‌های کرونایی اوج گرفت:
«مردم چین پس از همه‌گیری دنبال راهی برای فرار عاطفی بودند… و لبوبو شخصیتی جذاب و در عین حال آشفته بود که روحیه‌ی ضدکمال‌گرایی را تجسم می‌کرد.»
این موج ابتدا به جنوب شرق آسیا رسید و سپس جهانی شد. فیونا که در کانادا زندگی می‌کند، می‌گوید در سال ۲۰۲۳ از دوستان فیلیپینی‌اش درباره لبوبو شنید و شروع به خرید کرد.
او می‌گوید: «هرچه محبوب‌تر می‌شود، من هم بیشتر دلم می‌خواهد داشته باشم. شوهرم اصلاً نمی‌فهمد چرا کسی در دهه‌ی سی زندگی‌اش باید تا این حد به چنین چیزی وابسته باشد.»
سلبریتی‌ها و انفجار محبوبیت
یکی از عوامل جهش جهانی لبوبو، حضور پررنگ در اینستاگرام بود. در آوریل ۲۰۲۴، لیسا ستاره‌ی تایلندی-کره‌ای گروه بلک‌پینک عکس‌هایی با لبوبو منتشر کرد.
چند ماه بعد، چهره‌های جهانی هم آن را وارد جریان اصلی کردند:
- ریحانا در فوریه عروسکی را به کیف لویی ویتون خود آویخته بود.
- کیم کارداشیان در آوریل کلکسیون ۱۰تایی خود را به نمایش گذاشت.
- در ماه مه، دیوید بکهام کاپیتان پیشین تیم ملی انگلیس، عکسی با لبوبو منتشر کرد که دخترش به او هدیه داده بود.
از آن زمان به بعد، عروسک‌ها همه‌جا دیده می‌شوند – چه در شبکه‌های اجتماعی و چه در دستان رهگذران.
پشت پرده این وسواس چیست؟
واقعیت این است که هیچ‌کس دقیق نمی‌داند. مثل بسیاری از ترندهای ویروسی، جذابیت لبوبو ترکیبی از زمان، سلیقه و تصادف اینترنتی است.
رسانه‌های رسمی چین این موج را فرصتی برای نمایش «خلاقیت، کیفیت و فرهنگ چینی» می‌دانند. خبرگزاری شین‌هوا آن را نمادی از «چین جذاب» معرفی کرده است.
نمونه‌های دیگری از صادرات فرهنگی چین هم وجود دارد: بازی ویدیویی Black Myth: Wukong و انیمیشن پرطرفدار Nezha.
کارشناسان می‌گویند شرکت‌های چینی – از سازندگان خودروهای برقی و توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی تا خرده‌فروشانی مثل پاپ مارت – در حال حاضر آن‌قدر موفق‌اند که دیگر نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
تجربه‌ی خرید: جذابیت جعبه‌های سورپرایزی
در فروشگاه‌های پاپ مارت، صحنه‌ی تکان دادن جعبه‌های بسته (Blind Box) برای حدس زدن محتویات، رایج است. دزموند تان، کلکسیونر قدیمی در سنگاپور، می‌گوید: «این حس که بتوانی از روی تکان دادن جعبه تشخیص بدهی نسخه‌ی خاص (Chaser) داخلش است، فوق‌العاده است. اگر در یکی دو بار اول موفق شوم، واقعاً خوشحال می‌شوم!»
این عنصر شگفتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن، بخش مهمی از جذابیت لبوبو است؛ همان چیزی که آن را به پدیده‌ای جهانی بدل کرده.