اگر رفتن به سرویس بهداشتی به تجربه‌ای تبلیغاتی تبدیل شود چه اتفاقی می‌افتد؟ این ایده غیرمنتظره این روزها در برخی توالت‌های عمومی چین اجرایی شده است. هدف اصلی این طرح، کاهش هدررفت کاغذ عنوان شده، اما روش آن بیش از هر چیز توجه‌ها را جلب کرده است: کاربران باید با تلفن همراه خود یک QR کد را اسکن کنند، تبلیغی کوتاه ببینند و سپس مقدار محدودی دستمال توالت دریافت کنند. همین روند ساده باعث شده موضوع دستمال توالت با تبلیغات در چین به بحثی داغ در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شود؛ عده‌ای آن را اقدامی خلاقانه و زیست‌محیطی می‌دانند، در حالی که برخی دیگر آن را رویکردی مزاحم و حتی نگران‌کننده توصیف کرده‌اند.
این صحنه به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی پخش شد: فردی وارد سرویس عمومی می‌شود، QR کدی را که روی دستگاه توزیع‌کننده نصب شده اسکن می‌کند، تبلیغی چندثانیه‌ای را روی گوشی تماشا می‌کند و سپس نوار کوچکی دستمال توالت دریافت می‌کند. چون صفحه‌ای در داخل کابین وجود ندارد، گوشی هوشمند کاربر به رسانه اصلی نمایش تبلیغ تبدیل می‌شود.
ترکیب اقتصاد چرخشی و تبلیغات هدفمند
ایده فعلی بی‌سابقه نیست و از نمونه‌های قدیمی‌تر الهام گرفته است. در سال ۲۰۱۷، پکن دستگاه‌های توزیع‌کننده‌ای با قابلیت تشخیص چهره نصب کرد تا مصرف بی‌رویه دستمال در اماکن عمومی را کاهش دهد. اما تفاوت اینجاست که اکنون تبلیغات وارد ماجرا شده‌اند و حتی مدلی «فریمیوم» نیز طراحی شده است. در این مدل، کاربر اگر مایل به تماشای تبلیغ نباشد، می‌تواند با پرداخت حدود ۷ سنت، مقدار بیشتری دستمال بگیرد یا حتی اشتراک ماهانه بخرد تا با قیمت مناسب‌تر به رول‌های دستمال دسترسی پیدا کند.
انتقادها و نگرانی‌ها
این اقدام از سوی مقامات محلی به‌عنوان طرحی «اکو-مسئولانه» معرفی شده است، اما واکنش‌ها به آن بسیار متناقض است. برخی کاربران این سیستم را «دیستوپیایی» و بیش از حد مداخله‌گر می‌دانند. علاوه بر این، وابستگی کامل به تلفن همراه مشکلات دیگری ایجاد می‌کند: نیاز به اینترنت فعال، باتری کافی و اپلیکیشن‌های سازگار همیشه فراهم نیست؛ به‌ویژه برای افراد مسن یا کسانی که آشنایی چندانی با فناوری ندارند.
بیشتر بخوانید: ۴ گام عملی برای بازیابی خلاقیت از دست رفته!
مشکل دیگر مقدار اندک دستمال دریافتی است. حجم کاغذی که پس از تماشای تبلیغ تحویل داده می‌شود، آن‌قدر کم است که برخی کاربران با طعنه پیشنهاد کرده‌اند یا دستمال شخصی همراه داشته باشید یا از این سرویس‌ها صرف‌نظر کنید.
به‌طور کلی، این روند پرسشی مهم‌تر را پیش می‌کشد: مرز میان منفعت عمومی، صرفه‌جویی و تبدیل هر لحظه از زندگی به فرصت درآمدزایی کجاست؟
گامی دیگر به‌سوی «توالت هوشمند»
این فناوری به دستمال خشک محدود نمی‌شود. شرکتی به نام Cloud Paper نسل دوم دستگاه‌های خود را معرفی کرده که توانایی توزیع دستمال مرطوب را دارد، آن هم با قیمتی بالاتر. برخی برندها نیز پا را فراتر گذاشته و طرح‌های وفاداری مشتری یا حتی گزارش کیفیت دستمال را مانند برچسب‌های شراب روی بسته‌بندی ارائه داده‌اند.
اگرچه برخی این نوآوری را نشانه‌ای از پایداری بیشتر یا بهداشت کنترل‌شده می‌دانند، بسیاری دیگر از «تجاری‌سازی بیش از حد حریم خصوصی» انتقاد می‌کنند. در این نگاه، حتی یک مراجعه ساده به سرویس بهداشتی هم به تونلی تبلیغاتی بدل می‌شود که در آن، هر برگ دستمال پیش از تحویل، بهایی از زمان و توجه کاربر را طلب می‌کند.