ان‌اف‌تی‌ها (NFT) که انگار یک‌شبه پیدا شدند، حالا همه جا حرف آنهاست. کمی پیش‌تر، یک تک‌فایل جی‌پگ از مایک وینکلمن [دیجیتال آرتیست]، در یک حراجی آنلاین به‌قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد. این اولین حراجی ویژه‌ی فروش هنر دیجیتال در کریستیز بود، یعنی برای اولین بار یک اثر هنری بدون هیچ نسخه فیزیکی فروخته شد.
ان‌اف‌تی‌ها علی‌رغم محبوبیت ناگهانی‌شان پدیده‌ی جدیدی نیستند. اما شکوفایی اخیر آن، موجب معرفی و شناسایی خالقان کوچک و بزرگی در بازار شده که می‌توانند کارشان را در بستر رمز ارزها به فروش برسانند.
اگر تاکنون از NFT ها خبر نداشته‌اید و می‌خواهید بدانید که چه اهمیتی برای ما دارند، باید بگویم که شما برای جواب این پرسش تنها نیستید. ما در رابطه با این که ان‌اف‌تی‌ها چه هستند و هنرمندان چطور می‌توانند از آن استفاده کنند؟ آیا باید از آن استفاده کرد یا نه؟ با دانی دینچ (Donnie Dinch) مدیر عامل بازار ان‌اف‌تی Bitski، و برایان مینی‌یر (Bryan Minear) عکاس فعال در حوزه ان‌اف‌تی صحبت کردیم.
NFT چیست؟
NFT مخفف عبارت «توکنِ تبادل‌ناپذیر» (non-fungible token) است («non-fungible» به این معناست که ان‌اف‌تی را نمی‌توان با چیزی با ارزش یکسان مبادله یا معاوضه کرد.) در واقع، بنا به تعریف، از هر ان‌اف‌تی تنها یک نمونه وجود دارد. به‌عنوان مثال، شما نمی‌توانید یک عکس از دوروتیا لانگ را با عکسی از انی لیبُویتس معاوضه کنید، چرا که ارزش آنها یکسان نیستند.
NFT از بلاک‌چِین (blockchain) استفاده می‌کند. بلاک‌چین اساساً نوعی تاریخِ شفاف از مالکیت، خرید و معاملاتی است که هیچ کسی نمی‌تواند آن را دستکاری کند اما همه می‌توانند آن را ببینند. بلاک‌چین تضمین می‌کند که همیشه مسیری از مالک فعلی به سازنده‌ی اصلی وجود خواهد داشت.
برخی بازارهای NFT مثلاً Bitski، برای افزودن یک مرحله بیشتر از راستی‌آزمایی، از سازندگانشان می‌خواهند به حساب‌های کاربری شبکه‌های اجتماعی‌شان متصل شوند.
دینچ می‌گوید: «این یک راه مؤثر برای مالکیت کالای دیجیتال است. ما بلاک‌چین را همچون یک منبع جهانی از حقیقت این که چه کسی مالک چیست می‌بینیم، NFT شبیه یک واحد اتمی (atomic unit) از بلک چین‌ها برای کالای خاص است.»
تبدیل کردن یک کالای دیجیتال (مثلاً عکس) به توکِن به‌معنای بارگذاری و قرار دادن آن برای فروش است. بازارهای NFT درون بلاک‌چین موجودیت دارند و مستلزم خرید رمزارزها، مثلاً بیت‌کوین یا اتریوم هستند.
وقتی شما به‌عنوان یک هنرمند می‌خواهید عکس‌تان را بارگذاری (آپلود) کنید، بایستی چند گام راستی‌آزمایی را بپیمایید. مثلاً این که آیا شما دارید یک اثر هنری اصل (اوریجینال) می‌فروشید یا چند نسخه کپی شده؟ حتی می‌توانید حق‌التألیف را بر NFT های خود را ببندید.
دینچ می‌گوید: «در رابطه با عکاسی، شما می‌توانید یک عکس را تبدیل به توکِن کنید و هر کسی که مالک این توکن است مالک این عکس خواهد بود. مردم می‌توانند به آن نگاه کنند و دانلودش کنند اما در نهایت آن عکس تنها یک مالک دارد.»
چگونه بخریم؟
به‌گفته‌ی دینچ: «برای خرید یک NFT نیاز به پول رایج خواهید داشت، این پول برای خرید بلاک‌چینی است که NFT در آن زندگی می‌کند.» برای مثال: Bitski این امکان را در اختیار سازنده‌ها قرار داده که NFT ها را با یک حساب بانکی بفروشند. با این امکان مردم می‌توانند NFT ها را با کارت اعتباری بخرند و در واقع به هیچ دانشی در رابطه با رمزارزها نیاز نخواهند داشت.
بازارهای NFT مختلفی وجود دارند که بزرگترین‌شان OpenSea و KnownOrigin هستند. NFT ها در این بازارها می‌توانند با مزایده یا با یک قیمت ثابت خریداری شوند.
چه چیزی نصیب‌تان می‌شود؟
چیزهای مختلفی. اولین و مهمترین‌شان این است که شما مالک یک کالای دیجیتال شده‌اید، مالکیتی که هر کسی در بلاک‌چین می‌تواند داشته باشد.
به گفته‌ی دینچ، بعید بنظر می‌رسد که مجموعه‌دارهای NFT به دسترسی انحصاری محتوا اهمیتی بدهند. البته که هر کسی در اینترنت می‌تواند کالاهای دیجیتال مثل عکس یا گیف را دانلود یا به‌صورت اسکرین‌شات ذخیره کند، اما «ارزش عاطفی» بسیار مهم‌تر از «بازنمایی فیزیکی» است.
دینچ می‌گوید: «بیایید فرض کنیم که شما خیلی پیر شده‌اید و می‌خواهید یک اسم از شما روی یک نیمکت در «سنترال پارک» باشد. بعد از این هر کسی می‌تواند روی آن نیمکت بنشیند، اما می‌دانند که آن نیمکت متعلق به شماست.»
هنرمندان چطور می‌توانند از NFT ها استفاده کنند؟
برایان مینی‌یر هنرمند و عکاس منظره‌پرداز ساکن میشیگان، همیشه نگاه خاصی به فضای کریپتو (رمزارز) داشته است. کمی پیش او پنج عکس را در قالب NFT با قیمت ۲۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار در Bitski قرار داد. در عرض ده دقیقه تقریبا تمامی عکس‌ها فروخته شدند.
او می‌گوید: «آخر آن روز گریه‌ام گرفت. پول چندانی نبود اما وقتی شما زمان زیادی را برای کاری که علاقه دارید صرف می‌کنید و آن لحظه‌ی اعتباربخشی را می‌بینید که کسی آن‌قدر عاشق کارتان بوده که خواسته برایش هزینه پرداخت کند، فوق‌العاده است.»
دلیل روی آوردن مینی‌یر به NFT این بوده که او متوجه شده کریپتو «ماندنی است.» علی‌رغم این گمانه‌زنی که بازار NFT بازار حبابی بوده که در معرض ترکیدن است. به هر حال او ان اف تی را راهی برای از بین رفتن ظرفیتِ کپی‌رایت و بلاک‌چین را راهی برای کنترل انتشار آنلاین کارهایش نمی‌بیند، بلکه آن را یک فرصت جدید برای دسترسی به مخاطبانی که در قبال هنر دیجیتال مشتاق و متمایل بوده و می‌خواهند برایش هزینه کنند، می‌داند.
دینچ می‌گوید: «به نظرم بزرگترین دلیل استفاده از NFT این است که شما می‌توانید راحت‌تر برای خودتان پول‌سازی کنید. در ان اف تی بازاری برای هنرمندان وجود دارد که در فضاهای دیگر نیست. اگرچه با گسترش اپ‌هایی مثل اینستاگرام، بستری مناسب برای نشان دادن محتوای فوق‌العاده و گرفتن هزاران لایک هست، اما شما نمی‌توانید این لایک‌ها را به پول تبدیل کنید.»
چطور می‌توان ارزش NFT را تعیین کرد؟
این یکی از بزرگترین مشکلات مینی‌یر پیش از قرار دادن ان اف تی هایش در Bitski بود چون قیمت NFT از طرف خود سازنده تعیین می‌شود. مینی‌یر گفته است که در ابتدا عکس‌هایش را با قیمت پایین‌تری قرار داد تا قابل دسترسی بیشتری باشند اما آنها سریع فروخته شدند. او متوجه شد که «مراجع» کافی برای قیمت‌گذاریِ آگاهانه در دست ندارد تا بتواند به کمک آنها اتکا کند.
چطور آن را بفروشیم؟
سازنده‌های ان‌اف‌تی برای پیدا کردن خریداران معمولاً به مخاطبان خود تکیه می‌کنند. این مخاطبان می‌توانند در شبکه‌های اجتماعی باشند یا از جمع دوستان و خانواده. اما برخی از بازارهای ان‌اف‌تی مثل OpenSea و Bitski، به صورت دوره‌ای سازندگان را در معرض دید مخاطبان می‌گذارند مانند Etsy و Shopify. شما می‌توانید برای پیدا کردن کالای خاص درون دسته‌بندی‌ها جست‌وجو کرده و از فیلترها برای دسترسی سریع‌تر استفاده کنید.
فرق میان فروش چند نسخه از یک NFT و فروش عکس‌های فیزیکی در نسخه‌های محدود چیست؟
بزرگترین تفاوت میان فروش یک نسخه فیزیکی در تعداد محدود (limited edition) با چند نسخه از عکس در قالب یک NFT ملموسیت است.
به‌نظر مینی‌یر، این همچنین به ارزش‌های مد نظر مخاطبان بستگی داردکه می‌خواهند یک پوستر فیزیکی روی دیوار داشته باشند یا مالکیت دیجیتال؟
او می‌گوید: «با NFT طی سه ساعت، دو برابر بیشتر از فروش عکس‌های چاپ‌شده (نسخه‌های محدود) در طول چهار سال گذشته به دست آوردم. همه‌ی روش‌ها را امتحان کرده‌ام، از عکس‌های امضاءشده در نسخه‌های محدود گرفته تا دانلودهای نامحدود، هیچ کدام‌شان واقعاً جاذبه‌ای ایجاد نکردند. اما این موضوع که فقط یکی از آثارم باقی می‌ماند برایم جذاب است. مؤلفه‌ی «کمیابی» در NFT چیزی است که برای من جذابیت دارد.»
مسائل مربوط به کپی‌رایت و لایسنس
مالک یک کار اصل همیشه مالک آن اثر باقی خواهد ماند، صرف نظر از این که او یک NFT از آن کار را فروخته باشد. NFT ها کپی‌های دیجیتال از کارهای اصل هستند، و سازنده‌ی اصلی همیشه بر نحوه‌ی لایسنس شدن کارش احاطه دارد.
گفتنی است که مشکلات کوچکی هم در این فضا وجود دارد که در حال رفع شدن هستند، اگرچه مفهوم NFT جدید نیست اما این بستر به‌سرعت در حال گسترش است. بازارهای NFT قوانین خودشان را در رابطه با کپی‌رایت و لایسنس دارند، اما فروشنده باید دقیقا بداند که درحال فروختن چه چیزی است.
مایک شینودا از لینکین‌پارک، که یک قطعه موسیقی را به‌صورت NFT منتشر کرده، به مجله ایمپوت گفته است: «کسی نیست که درباره‌ی NFT ها جدی باشد و تظاهر نکرده باشد که آنچه شما می‌فروشید کپی‌رایت یک نسخه‌ی اصلی است.»
به هر حال، مردم می‌توانند NFT از کارهایی بسازند که شخصاً تولیدشان نکرده‌اند، البته ممکن است مسائل زیادی را به وجود آورد.
ریسک‌های استفاده برای هنرمندان چیست؟
به‌زعم مینی‌یر، بزرگترین ریسک برای هنرمندانی که می‌خواهند وارد بازار NFT بشوند مانعِ مربوط به درکِ رمز ارزهاست.
دینچ به چرخه‌ی «رشد و نزول» برای NFT آن گونه که دیگران عنوان می‌کنند را قبول ندارد. اما به عقیده او «ان‌اف‌تی‌های گران» همیشگی نیستند. به‌عنوان مثال، گرایمز (خواننده) اثر هنری‌اش را ۶ میلیون دلار فروخت و یک گیف از لبرون جیمز [بسکتبالیست معروف] اخیراً ۲۰۰ هزار دلار فروخته شد. مدیر عامل توئیتر جک دورسی اولین توئیت خودش را در قالب یک ان اف تی برای فروش قرار داد که به‌قیمت ۲.۵ میلیون دلار به فروش رفت.
شاید این طور به نظر برسد که تنها نام‌های مشهور می‌توانند از NFT بهره‌مند شوند، اما دینچ باور دارد که به مرور زمان این سازنده‌های کوچک هستند که بزرگترین موفقیت‌ها را تجربه خواهند کرد.
او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم که بروز مشکلات ناگهانی در کریپتو تأثیری بر فروش‌های NFT برای هنرمندان بگذارد.»
