وقتی صحبت از پرتره نگاری به میان می‌آید، بی‌اختیار به یاد تصاویر پرتره‌ای که در گذشته از ما گرفته شده است و یا نقاشی‌های پرتره‌ای که از هنرمندان مختلف دیده ایم، خواهیم افتاد…! پروژه روز این‌بار به سراغ عارف نیازی رفته و شما را با دنیای هیجان انگیز پرتره نگاری این هنرمند آشنا خواهد کرد.
اما حقیقت پرتره نگاری چیست؟
از اوایل قرن ۱۵ میلادی تغییرات بسیار بزرگی در تمام زمینه‌های فرهنگی به خصوص در هنر غرب به وجود آمد؛ انسان در نقاشی غرب با بینش جدیدی که در این دوره تاریخی به عنوان انسان گرایی مطرح شده بود تجسمی دوباره پیدا کرد. پرتره نگاری نیز بخشی از هنرهای تجسمی محسوب می شد که روایتگر و نشان دهنده چهره انسان‌ها در طول سال‌ها تحول فرهنگ بشری بود.
پرتره به نوعی تاریخ عمومی زندگی فردی را نه تنها به کسی که آن تاریخ را می‌داند، بلکه به بسیاری از افراد دیگر نمایش می‌دهد. پرتره نگاری تا به امروز بعضی از ویژگی‌های اساسی خود را حفظ کرده و بسیاری از کارکرد هایش نیز دچار تغییر شده است.
پرتره همیشه اثری هنری بوده که به قصد بازنمایی یا انتقال تصویر یک فرد مشخص خلق می‌شده و همیشه نوعی قدرت طلسم گونه داشته است. پرتره نگاری حائز کارکردهایی بوده که دیگر آثار هنری نداشتند و خصوصیات روانشناسانه و فلسفی در آن وجود داشته که تنها به این گونه هنری منحصر بوده است.
با این وجود تا اواخر قرن بیستم پرتره نگاری اصولاً یک پدیده غربی و بازتاب دهنده ویژگی‌های شخصی بود به طوری که در بسیاری از دیگر فرهنگ‌ها این یک خصوصیت نامتعارف بوده است.
با جهانی شدن فرهنگ غربی، پرتره نگاری دیگر محدود به دنیای غرب نمی‌شود و با گسترش جغرافیایی این فرهنگ ،پرتره نگاری نیز دچار تغییرات در زمینه‌های متفاوت شده است؛ به گونه‌ای که امروزه پرتره‌ها در رسانه‌های گوناگونی ایجاد می‌شوند و اهداف متفاوتی دارند.
پرتره‌ها نشانه‌های مهمی از عواطف خانوادگی، دوستی یا اتحاد گروهی در خود دارند و هنوز آنها ابزاری برای کندوکاو شخص هنرمند و تجربه تکنیکی محسوب می‌شوند؛ با این حال پرتره نگاری به شیوه‌ای برای هنرمند جهت بررسی خود آگاه مفاهیم گوناگون تبدیل شده است و در نتیجه جهانی شدن گسترش رسانه‌ها و همزیستی کارکردهای کهن و نوین پرتره نگاری در آغاز قرن بیست و یکم تبدیل به ژانری هنری شده که بیش از پیش دارای کارکردها و امکانات بازنمایی فراگیر شده است.
پروژه امروز بخشی از پرتره‌های عارف نیازی در چهار سال گذشته است که در این مسیر، دچار تغییرات و تحولی در محتوا و یا تکنیک هم شده است:
دنیای هیجان انگیز پرتره نگاری عارف نیازی
عارف نیازی در مورد فعالیتش در زمینه پرتره و چهره نگاری اینگونه می‌گوید:
در خلق آثارم محسوسات خود را گسترش می دهم و در پی خلق اثر می روم؛ از آگاهی و شهود کمک می گیرم و شاید به نتایجی دست پیدا کنم که خارج از آگاهی‌ام باشد و مسیر نیز همین است!
دست یابی به حقیقت مذکور جز از راه‌های آگاهی زدایی یا خروج از محدوده آگاهی‌ها حاصل نمی‌شود. بسیاری از آثارم در زمینه حضور و کمک به رسیدن حقیقتی است که شاید بخشی از آن پیداست. از سال ۹۲ فعالیتم را بر روی چهره متمرکز کردم، ابتدا با کاریکاتور شروع کردم البته که نمی‌توان نام کاریکاتور را روی آنها گذاشت؛ اما در جشنواره‌های بین‌المللی خوب جواب می داد!
حاصل آن، چیزی حدود ۲۰ جایزه معتبر بین‌المللی و تعدادی جایزه داخلی بود؛ پس از آن به شکل جدی تری به پرتره پرداختم و سعی کردم به فرم‌های دلخواهم برسم. ابتدا از شخصیت‌های شناخته شده‌ای شروع کردم که تصویرشان در ذهنم شکل گرفته بود؛ نتیجه کار را می‌شد نقاشی، تصویرسازی، کاریکاتور و… نام گذاشت اما من آن را پرتره نگاری نامیدم.
تابلوهای بزرگ و کل کار را با تکنیک رنگ روغن انجام می دادم و پس از اینکه به فضای دلخواهم ( منظورم از فضا، فضاسازی نیست!) در کارها نزدیک شدم، نگاهم را به اطراف بیشتر و دقیق‌تر کردم. کمی بعد از سوژه های مستندتری استفاده کردم.
همه تجربیاتم از برخورد با انسان‌های اطراف بود: نجاری از اطراف شهر که می شناختمش و چوب بوم هایم را برش می‌داد، همسایه‌ام که صبح‌ها میدیدمش، حتی افرادی که در خیابان و پارک به صورت مداوم می دیدم همگی در نوع خود انسان‌هایی با خصوصیات منحصر به فرد بودند که برایم بسیار جذاب بود.
لذت بخش‌ترین قسمت فعالیت‌هایم همین پرتره‌های ساده بود. در کارهای اخیرم از اشکال هندسی و خطوط منظم‌تری استفاده می کنم، ساده می‌کشم و دوست ندارم ادعای چیزی را داشته باشم. وقتی شروع به کار می‌کنم همه چیز را فراموش می‌کنم و تصور می‌کنم اولین انسانی هستم که دست به قلم می‌برم و خط خطی می‌کنم.
این باعث می‌شود از ساده‌ترین خطوط برای نشان دادن چیزی که می‌خواهم استفاده کنم؛ از این رو از اشکال هندسی ساده در میان انبوهی از آثار پیچیده که در حال انفجار در فضای مجازی و دنیای اطرافم است نمی‌ترسم و از طرفی خطوطم مرا یاد چیزهایی که دنیای اطرافم به من خورانده است، نمی اندازد..!
پروژه دیگری از عارف نیازی را می توانید در اینجا ببینید.