کتاب دریچه‌ای به سوی دنیای خیال و شگفتی برای کودکان است. اما چه چیزی این سفر را به یادماندنی‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند؟ بدون شک، تصویرسازی کتاب کودک نقشی اساسی در این میان ایفا می‌کند. کتابی بدون تصویر را تصور کنید؛ داستان‌های این کتاب هر چقدر هم که جذاب و آموزنده باشند، باز هم چیزی کم دارند. تصویرسازی به مثابه‌ی جادوگری ماهر، با جان بخشیدن به کلمات، دنیایی پر از رنگ و شور و هیجان خلق می‌کند.
تصویرسازی کتاب فقط به‌معنای خلق مجموعه‌ای از تصاویر نیست، بلکه یک اثر هنری است که عناصر مهمی از بصری و سبک را در دل خود پرورش می‌دهد که با کمک آنها موضوع و هدف کتاب به یکدیگر پیوند می‌خورند. در این مقاله قصد داریم درباره اهمیت، مراحل، ابزارهای لازم، سبک‌های تصویرسازی و ملاحظات هنری تصویرسازی کتاب بخصوص برای کودکان صحبت کنیم.
اهمیت تصویرسازی کتاب
تصویرسازی کتاب چیزی بیشتر از هنر است. بسیاری از کتاب‌ها بخصوص کتاب‌های کودک با تصویرسازی خوب بیشتر می‌فروشد و باعث می‌شود کودک موضوع کتاب را بهتر درک کند.کودکان می‌توانند تصاویر موجود در کتاب را با کلمات ارتباط دهند تا کلمات را بهتر درک کنند و به یک خواننده‌ی حرفه‌ای تبدیل شوند. تصاویر می‌توانند توجه کودک را برای مدت طولانی‌تری به خود جلب کنند تا او ترغیب شود به مطالعه ادامه دهد. تخیل را تحریک می‌کنند و درک روایت را افزایش می‌دهند.
این موضوع تنها مخصوص کودکان نیست. تصویرسازی در کتاب‌های بزرگسالان هم اهمیت زیادی دارد؛ چون تصاویر می‌توانند به خوانندگان کمک کنند تا ایده‌هایی را درک کنند که توضیح آنها در متن دشوار است. مغز انسان قادر است اطلاعات بصری را سریع‌تر درک کند، به‌خاطر بسپارد و به‌یاد بیاورد. از این‌رو تصویرسازی کتاب بزرگسالان به‌ویژه در کتاب‌های آموزشی، کتاب‌های فنی، مهارتی و مجلات پزشکی کاربرد زیادی دارد.
جلد کتاب اغلب بهترین تبلیغ برای کتاب است و می‌تواند باعث موفقیت یا شکست یک اثر شود. کتاب با تصویرسازی جذاب، چه روی جلد و چه بین صفحات، بیشتر مورد توجه خوانندگان قرار می‌گیرد و شانس خرید آن افزایش می‌یابد. تصویرسازی کتاب نه‌تنها یک شکل هنری تخصصی، بلکه یک صنعت مجزا نیز محسوب می‌شود.
چرا تصویرسازی کتاب کودک تا این حد مهم است؟
تصویرسازی کتاب فراتر از زیبایی ظاهری آن است. این هنر، پلی میان دنیای کلمات و دنیای تصاویر است و به خواننده کمک می‌کند تا به عمق داستان نفوذ کند و از آن لذت بیشتری ببرد. بدون شک، تصویرسازی کتاب کودک نقشی اساسی در این امر دارد. چراکه کتاب‌های کودک دنیایی پر از تخیل، رنگ و شادی هستند و استفاده از کلمات در آنها ممکن است به میزان کمی باشد. پس تمام بار فهم و جذابیت کتاب به دوش تصویرسازی استاندارد کتاب های کودک است. در ادامه برخی از موراد اهمیت تصویرسازی کتاب کودک را خواهیدخواند:
- جلب توجه کودکان: کودکان به طور ذاتی به تصاویر و رنگ‌ها علاقه دارند. تصاویر زیبا و جذاب می‌توانند توجه آنها را به کتاب جلب کرده و آنها را به خواندن داستان ترغیب کنند.
- تقویت درک مفاهیم: تصاویر می‌توانند به کودکان در درک مفاهیم پیچیده و انتزاعی که در داستان بیان می‌شود، کمک کنند.
- رشد قوه تخیل: تصاویر به قوه تخیل کودکان بال و پر می‌دهند و به آنها کمک می‌کنند تا دنیای داستان را به شکلی زنده و پویا در ذهن خود مجسم کنند.
- ایجاد حس همذات‌پنداری: تصاویر می‌توانند با به تصویر کشیدن احساسات شخصیت‌های داستان، به کودکان کمک کنند تا با آنها همذات‌پنداری کرده و احساساتشان را درک کنند.
- افزایش علاقه به مطالعه: خواندن کتاب‌هایی با تصاویر زیبا و جذاب می‌تواند به کودکان انگیزه و علاقه بیشتری برای مطالعه و کتابخوانی بدهد.
نکات مهم در انتخاب تصاویر مناسب برای کتاب‌های کودک
تصویرسازی کتاب کودک می‌تواند نقش مهمی در آموزش، سرگرمی و پرورش فکری کودکان ایفا کند. با انتخاب تصاویر مناسب و هنرمندانه می‌توانیم کتاب‌هایی خلق کنیم که نه تنها برای کودکان جذاب و دوست‌داشتنی باشند، بلکه به آنها در یادگیری، رشد و شکوفایی استعدادهایشان نیز کمک کنند. تصاویر باید:
- متناسب با گروه سنی مخاطب باشند: تصاویر باید با توجه به سن و درک کودکان انتخاب شوند. برای مثال، تصاویر کتاب‌های کودکان خردسال باید ساده و قابل فهم باشند، در حالی که تصاویر کتاب‌های کودکان بزرگتر می‌توانند پیچیده‌تر باشند.
- با لحن و فضای داستان همخوانی داشته باشند: تصاویر باید با لحن و فضای داستان همخوانی داشته باشند و به انتقال حس و حال داستان به کودک کمک کنند.
- از نظر بصری جذاب و چشم‌نواز باشند: تصاویر باید از نظر بصری جذاب و چشم‌نواز باشند و توجه کودکان را به خود جلب کنند.
- از نظر فرهنگی و اجتماعی مناسب باشند: تصاویر باید از نظر فرهنگی و اجتماعی مناسب با جامعه هدف باشند و پیام‌های غلط یا توهین‌آمیز به کودکان منتقل نکنند.
مراحل تصویرسازی کتاب
تصورسازی یعنی داستان‌سرایی تصویری! داستان شما زمانی جذابیت دارد که طبق مراحل زیر برای تصویرسازی کتابتان اقدام کرده باشید؛ خواه فرآیند تصویرسازی توسط خود نویسنده یا تصویرساز انجام شود، خواه کار را به یک ناشر حرفه‌ای بسپارید.
- گام اول: درک عمیق داستان
تصویرسازی روایت تکمیلی محتوای اثر شماست. شما باید کلّیت داستان را بدانید و بتوانید تشخیص دهید که حال‌وهوا، موقعیت‌های مختلفی که باید به تصویر کشیده شود و سایر جزئیات کتاب چه هستند. - گام دوم: جان بخشیدن به شخصیت‌ها
هر داستانی معمولاً بر شخصیت اصلی متمرکز است. شما باید بتوانید شخصیت اصلی را در موقعیت‌های مختلف با اشکال مختلف به تصویر بکشید و شخصیت‌های فرعی را هم به‌نحوی توسعه دهید که با شخصیت اصلی ارتباط برقرار کنند. - گام سوم: انتخاب سبک مناسب
باید قبل از شروع تصویرسازی، سبکی را که به ژانر و فضای کتاب مزتبط است، انتخاب کنید. می‌توانید در مورد هنرمندان مورد علاقه خود در زمینه تصویرسازی کتاب یا روندهای فعلی در این حوزه تحقیق کنید. برای انتخاب سبک باید مخاطبان کتاب را نیز درنظر بگیرید؛ مثلا اگر داستان برای گروه سنی خاصی باشد، آیا سبک انتخابی شما موردعلاقه‌ی آنها خواهد بود؟! - گام چهارم: با استوری بورد شروع کنید
داشتن استوری‌بورد به شما کمک می‌کند تا برای اجرای تصویر‌های بعدی راحت‌تر باشید. می‌توانید برای هر صفحه طرح‌های مختلفی بزنید یا به جزئیات و رنگ‌هایی که استفاده میکنید، توجه داشته باشید. این به شما کمک می‌کند تا مناسب‌ترین تصاویر را برای هر صفحه داشته‌باشید.
یک تصویرگر خلاق می‌تواند یک پاراگراف با نوشته‌ای پیچیده را به نحوی به تصویر بکشد که ژانر کتاب را معرفی کند. به همین راحتی!
سبک‌های تصویرسازی
سبک‌ها و تکنیک‌های مختلفی برای تصویرسازی کتاب وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- تصویرسازی سنتی؛
- تصویرسازی گرافیتی؛
- تصویرسازی با قلم و جوهر؛
- تصویرسازی با مداد رنگی؛
- تصویرسازی با آبرنگ؛
- تصویرسازی اکریلیک؛
- تصویرسازی دیجیتال.
در اغلب مواقع، نویسنده‌ها نه‌تنها مسئولیت نوشتن کتاب، بلکه مسئولیت فروش آن را نیز برعهده دارند. به‌همین‌دلیل، می‌دانند که طراحی تصاویر کتاب تأثیر چشمگیری در متقاعدکردن خوانندگان برای خرید آن خواهد داشت. توانایی خلق تصاویر جذاب نه‌تنها به روایت داستان جذابیت می‌بخشد، بلکه آن را تقویت هم می‌کند.
فرصت‌های زیادی در انتظار کسانی است که استعداد فوق‌العاده‌ای در تصویرسازی برای کتاب دارند؛ چون اگرچه کلمات مهم‌ترین بخش یک کتاب محسوب می‌شوند؛ اما تصاویر کتاب نیز به‌عنوان جنبه‌های تکمیلی برای درک بهتر از موضوع و زنده‌کردن خط داستان عمل می‌کنند. به یاد داشته باشید در صورتیکه کار چاپ کتاب و سایر خدمات آن از جمله تصویرگری اثر خود را به ناشر واگذار میکنید، قبل از سفارش انواع تصویرسازی کتاب، نمونه‌کارهای آن مجموعه را بررسی کنید.