تاثیر چاپ بر بسته بندی؛ تفاوت چاپ با کیفیت و چاپ بی‌کیفیت چیست؟

اگر بسته بندی را به مثابه‌ یک پوشش و لباس در نظر بگیریم، صنعت چاپ به متریال استفاده شده در بسته بندی اشاره می‌کند. خصوصا می‌توان گفت صنعت چاپ با جنس پارچه ای که قرار است پوشش محصول شما شود، رابطه مستقیم دارد. در این مقاله قرار است درباره تاثیر چاپ بر بسته بندی بگوییم. موضوع جذابی که کمتر به آن توجه می‌شود.

تاثیر چاپ بر بسته بندی از گذشته تاکنون

عده‌ای با شنیدن صنعت چاپ یاد گوتنبرگ افتاده و گمان می‌کنند تاریخچه‌ی فناوری چاپ به نظریات و اختراعات ایشان گره خورده است، اما از نظر صنعتی اختراع این فناوری به ۴۰۰ سال پیش از یوهان گوتنبرگ بازمی‌گردد. اولین بار صنعت چاپ توسط چینی‌ها استارت خورد. بی شنگ اولین بازرگان چین بود که از چاپ برای بالا رفتن سرعت و کیفیت و دقت در بسته بندی محصولات خود استفاده کرد.

چاپ در چین

چاپ در چین با انتقال طرح اعدادی شروع شد. به این شیوه که آنها اعداد را با گل رس، برجسته می‌ساختند. سپس با استفاده از مرکب آن طرح را روی اجسام مختلف چاپ می‌کردند. بعدها در حوالی سال ۱۴۴۰ گوتنبرگ بدون اطلاع از کار چینی‌ها حروف قابل انتقال را ابداع کرد که کاملا مشابه عملکرد چاپ در کشور چین بود.

این روش کارکردی بسیار ساده داشت. به این شیوه که طرح لازم به وسیله صفحه‌های متشکل از حروف برجسته تهیه می‌شد. سپس این صفحات را آغشته به مرکب می‌کردند و با فشردن روی کاغذ یا پارچه مورد نظر، چاپ اتفاق می‌افتاد.

اختراع ماشین چاپ

گوتنبرگ در گذشته نه چندان دور ماشین چاپ را اختراع کرد و همین سبب شده اغلب تاریخچه‌ی چاپ را با اختراع گوتنبرگ همزمان بدانند. در ایران نیز با توجه به سند تواریخ اولین بار میرزا صالح شیرازی در تبریز، صنعت چاپ را راه‌اندازی کرده است. البته بازهم اسناد حاکی از این است که چاپ به شیوه‌های مشابه چینی‌ها در ایران قدیم نیز وجود داشت.

جالب است بدانید که کلمه چاپ از واژه «چاو» در زمان مغول گرفته شده است.چاو در آن زمان به معنای فشردن جسمی بر جسم دیگر بوده و به همین منظور به این عمل نسبت داده شد. وجود این کلمه نشان می‌دهد چاپ در ایران قدمتی بیشتر از زمان قاجار دارد. اما با عملی که میرزا صالح برای ایران انجام داد این صنعت را با قدمی بلند به جلو راند.

میرزا صالح از سوی دولت ایران برای فراگیری هنرهای تازه به اروپا رفته بود که در بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی با خود به تبریز آورد. در سال ۱۲۲۵ هجری قمری این دستگاه را راه انداخت و بدین شکل چاپخانهٔ سنگی در مدت کوتاهی در تهران، اصفهان و سپس سایر شهرهای ایران تأسیس شد.

تاثیر چاپ بر بسته بندی

یک فلش بک به مقدمه بحث بزنید. گفتیم اگر بسته بندی هویت و لباس محصولات باشد چاپ دیزاین، رنگ و جنس پارچه شماست. در این مسئله دو نکته مهم وجود دارد که در قالب سوال مطرح می‌کنیم و سپس به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

1. حال که چاپ مانند طرح و رنگ و جنس پوشش شماست آیا تنوع دارد؟
2. آیا تفاوتی بین پوشاک پنبه ای و پلاستیکی در طرح و رنگ و جنس وجود ندارد؟

فحوای کلام این است که اگر بخواهیم چاپ را طرح و جنس پارچه بدانیم باید قبول کنیم ظرافت‌هایی در آن قابل توجه است. باید بدانیم چاپ در بسته بندی و آرایه نقش مهمی دارد که مهمترین نقش آن، انتقال مفهوم است. حال برای اینکه این مفهوم و قول برند شما به خوبی پرداخته و منتقل شود لازم است به این نکات توجه کنید.

بیشتر بخوانید: اهمیت بسته بندی و کارکرد متفاوت آن

پاسخ به سوال اول

در رابطه با سوال اول لازم است بدانید که این سوال اشاره به تنوع صنعت چاپ دارد. چاپ به همان اندازه که کاربردهای فراوانی دارد، متنوع هم است. ابزاری که برای چاپ مشخصات روی یک بطری شیشه‌ای استفاده می‌شود متفاوت است با ابزار چاپ یک کارت ویزیت. این تفاوت علت‌های بسیاری دارد. برای مثال بطری شیشه ای یا حلبی به دلیل جنس و فرم استوانه‌ای آن با کارت ویزیت مسطح کاغذی کاملا متفاوت است. در نتیجه با توجه به نیاز بازار، روش‌ها و ابزار بسیار متنوعی برای چاپ محصول استفاده می‌شود.

در پاسخ به سوال دوم

و اما سوال دوم اشاره به کیفیت چاپ دارد. ممکن است بگویید چاپ، چاپ است و درجه اول و چندم در آن مطرح نیست. اتفاقا باید به شما بگوییم که فاصله چاپ با کیفیت با چاپ بی کیفیت از این اینجا تا ناکجا آباد است.

کیفیت بالا و پایین در چاپ مثل این است که طرحی یکسان را به جای شیشه‌ای براق روی تلقی پلاستیکی بیندازید. مسئله‌ای که اینجا مطرح است شیشه یا طلق نیست بلکه تفاوت در میزان شفافیت و وضوح و سرزندگی این دو طرح است.

فرض کنید یک طرح بسیار زیبا را یکبار روی پارچه ابریشم و دیگر بار روی پارچه تریکو چاپ کنیم. نتیجه کار واضح است، آن دو طرح شبیه یکدیگر نخواهند شد. در بسیاری از موارد مخاطب از یک طراحی خاص خیلی خوشش نمی‌آید اما وقتی همان را روی یک متریال با کیفیت و متناسب با طرح می‌بیند برایش دلنشین می‌شود.

تفاوت چاپ و محصولات فیک

اساسا همین مساله باعث به وجود آمدن محصولات فیک و کپی در بازار شده است. برای مثال یک برند ویژه مدلی را به بازار مد معرفی می‌کند و از فردای آن روز همان مدل با قیمت بسیار کمتر در بازار‌های سطح شهر پر می‌شود. به این دلیل که تولیدکنندگان همان مدل ترند شده را با متریال ضعیف‌تر کار کرده‌اند. همین داستان را در چاپ نیز داریم.

هر چه کیفیت چاپ ضعیف تر باشد وضوح، ماندگاری، شفافیت و جذابیت کار نیز کمتر می‌شود. انتقال حس، مقبولیت و جذابیت محصول به عهده‌ی بسته بندی است. کیفیت چاپ زیر مجموعه‌ی بسته بندی محسوب می‌شود. در واقع می‌توان گفت این دو عامل با هم رابطه طولی دارند. یعنی هر چه کیفیت چاپ بالاتر برود، کیفیت بسته بندی نیز به شکل صعودی رشد می‌کند.

کارکرد حفاظتی چاپ

علاوه بر اینها همه ما می‌دانیم که وظیفه اصلی بسته بندی محافظت از محصول است. صنعت چاپ حتی در بعد نگه داری نیز موثر است. برای مثال اگر کیفیت چاپ چسب در محصولی رضایت بخش نباشد، برای آن محصول یک امتیاز منفی تلقی می‌شود. طراحی بسته بندی شامل طراحی فیزیک بسته بندی و گرافیک آن است و چاپ در هر دو مرحله نقش آفرینی می‌کند.

فروش یک محصول تنها به کیفیت محصول بستگی ندارد، بلکه عوامل متعددی در این رضایتمندی دخیل هستند. درست است که مهم‌ ترین مرحله برای فروش محصول جلب نظر مشتریان به سمت ویترین شماست، اما تامین امنیت کالا نیز به صنعت چاپ بستگی دارد. برای مثال برخی از محصولات نسبت به نور خورشید حساس‌اند. در این مواقع جنس و کیفیت رنگ در چاپ می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد.

درست است که این مطالب عمدتا توسط گرافیست، طراحی می‌شود اما در نهایت لازم است در ماشین‌های چاپ تولید شوند، و اینجا میزان اهمیت کیفیت و تاثیر چاپ بر بسته بندی به خوبی احساس می‌شود.

انواع روش های چاپ

چاپ، بسته به اینکه قرار است روی چه متریالی اتفاق بیفتد، متنوع است (بسته به کاربردهای بسیار زیادش در تبلیغات و فعالیت برندینگ).  در اینجا به انواع روش‌های موجود برای چاپ اشاره می‌کنیم. هر یک از این ابزارها با توجه به توانایی‌اشان در خدمت صنعت چاپ قرار می‌گیرند که ما توضیح مختصری از هر کدام می‌دهیم تا شناخت اجمالی برایتان حاصل شود.

۱. چاپ افست یا لیتوگرافی

در این روش تصویر یا طرح ابتدا به پلیت‌های فلزی و سپس به پوشش پلاستیکی منتقل می‌شود. در این مرحله پوشش جوهری، تصویر مورد نظر را روی کاغذ منتقل می‌کند. به این فرآیند، آفست می‌گویند. این سبک به این دلیل که جوهر ابتدا به روی پلیت، سپس به پوشش منتقل می‌شود و مستقیما به کاغذ منتقل نمی‌شود، چاپ افست نام گرفته است.

این نوع از چاپ بیشتر برای تعداد بالا مقرون به صرفه است. چون راه اندازی پلیت و جوهر پیش از چاپ، محتاج گذاشتن زمان و هزینه قابل توجهی است برای تعداد پایین پیشنهاد نمی‌شود.

۲. چاپ هلیوگراور

از جمله روش‌های چاپ گود استفاده از سیستم چاپ گراور است. روشی مناسب برای چاپ با کیفیت بسیار بالا که می‌تواند تصاویری با سایه روشن‌های زنجیره‌ای درست کند. این دستگاه طرحی شبیه به یک تصویر عکاسی شده با کیفیت خوب به وجود می‌آورد.

از این روش در حالت رول برای چاپ انواع بسته بندی، جعبه، مجلات و برچسب‌ها با کیفیت بالا استفاده می‌شود. همچنین برای چاپ مجلات و چاپ کاتالوگ با تیراژ بسیار بالا (مانند مجله نشنال جئو گرافیک)، لفاف‌های بسته بندی دیوارپوش و کفپوش‌ها‌ و پرده های زینتی مناسب است.

۳. چاپ فلکسو

چاپ فلکسو يا فلکسوگرافی با استفاده از پلیت‌های ژلاتینی و یا فتوپلیمر و مرکب رقیق تهیه می‌شود. سرعت خشک شدن آن زیاد است و با ماشین‌های چاپ فلکسو انجام می‌شود.

چاپ فلکسو یک روش چاپی ساده است و در آن از سیستم‌های مرکب‌دان استفاده شده است. همچنین سیستم تغذیه آن به شکل رول است. این نوع از ماشین چاپ اغلب برای کارهای پر تیراژ مناسب هستند و در چاپ انواع رول های کاغذ، مقوا، فویل، سلفون و نایلون استفاده می‌شوند. جالب است بدانید ماشین چاپ فلکسو دو نوع تک رنگ و چند رنگ ساخته می‌شود که نمونه چند رنگ آن بیش از شش رنگ را چاپ می‌کند.

۴. چاپ سیلک اسکرین

چاپ سیلک اسکرین نوعی از روش چاپ استنسیل است که مرکب چاپ با فشار بالا از منافذی که روی استنسیل وجود دارد، بر روی کاغذ و با مواد دیگر منتقل می‌شود. این روش به این دلیل به نام سیلک اسکرین شناخته شده، که در گذشته از سیلک (ابریشم) به عنوان نوری در چاپ اسکرین استفاده می‌کردند. (پارچه ابریشمی به علت بافت بسیار ظریفی که دارد، برای این کار انتخاب شده است)

۵. چاپ تامپو

در این دستگاه انتقال چاپ به وسیله لاستیک ساخته شده از سیلیکون می‌باشد که به آن پد گفته می‌شود. چاپ تامپو یا Pad Printing با ماشین آلات نیمه اتوماتیک در تیراژهای پایین قابل استفاده است. این چاپ با دو نوع چاپ دستی یا رومیزی قابل انجام است و دو رنگ متفاوت نیز دارد.

موارد استفاده‌ی این چاپ ظروف یکبار مصرف، چاپ روی خودکار، محصولات آرایشی و بهداشتی، قطعات صنعتی، لوازم التحریر، لوازم ورزشی، قطعات خودرو، سرکلیدی و بسیاری از موارد مشابه می‌باشد.

۶. چاپ لیزری

لیزر (Laser) مجموعه‌ای از حروف اول کلمات (by Stimulated Emission of Radiation Light Amplification) می باشد. در این روش تصویر مورد نظر با استفاده از یک منبع لیزری کنترل شده تشکیل می شود.

اریژینال با قرار گرفتن در مقابل نور اسکن می‌شود و سپس نور منعکس شده از تصویر با استفاده از آینه تعبیه شده در سیستم لنز بر روی سلول‌های حساس به نور، متمرکز می‌شوند. در این جا تصویر به اجزای بسیار کوچکی به نام پیکسل (Pixels) تقسیم شده و از حالت نوری به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌شود.

سپس سیگنال‌های الکتریکی به واحد چاپگر منتقل شده و در این جا منبع نوری لیزر، تصویر را بر روی سیلندر حساس به نور چاپ می‌کند. حال به خوبی می‌توانیم مشاهده کنیم، تصویر تشکیل شده بر روی سیلندر که از (Pixels) حاصل شده، دقیقا با آنچه که از اریژینال اولیه اسکن شده مطابقت دارد.

علاوه بر موارد گفته شده چاپ مخمل و پارچه، چاپ ترموگرافی، چاپ لترپرس، چاپ داغی و… روش‌های متعدد چاپ هستند. منتها چون عنوان مقاله ما تاثیر چاپ بر بسته بندی است، ارتباطی با انواع چاپ و چاپگر ندارد به همین میزان بسنده می‌کنیم.

کیفیت چاپ در بسته بندی به چه عواملی بستگی دارد؟

چاپ فقط یک اتفاق فوری نیست! نیاز به پیشینه و مقدمات مناسب دارد. برای اینکه کیفیت چاپ به درستی اعمال شود، لازم است پیش، حین و پس از چاپ یک محصول را کاملا بررسی کرده و در نظر بگیرید. همچنین رعایت برخی از نکات که در ادامه اشاره می‌کنیم، نیز به کیفیت چاپ شما کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین اصول چاپ این است که روش و ابزار چاپ با اصل محتوا متناسب بوده و هم خوانی لازم را داشته باشند. همچنین استفاده از مواد اولیه خوب تاثیر بسیار شگرفی در ما حصل کار می‌گذارد.

کیفیت نهایی محصول چاپی، تحت تاثیر عواملی چون فرایندهای تکمیلی و تجهیزات وابسته این است. از جمله معیارهای فیلترینگ چاپ با کیفیت، می‌توان به رنگ آمیزی، باز تولید ساختار های ظریف، محدوده تونالیته، دقت قرار گیری رنگ‌ها بر روی یکدیگر, سطحی که چاپ رویش اتفاق می‌افتد و…هستند. اگر در یک بسته بندی تمام این نکات ریز و درشت را رعایت کنیم به یک چاپ با کیفیت دست می‌یابیم.

اگر بعد از چاپ، کیفیت بسته بندی متناسب با نظر شما نیست عواملی در آن دخیل بوده است. این عوامل می تواند به طراحی ، تنظیم سایز و رزولوشن مربوط باشد.
حتما کلمه رزولوشن را تا بحال شنیده‌اید ، چون این کلمه مشهورترین واژه در صنعت چاپ است. رزولوشن یک واحد اندازی گیری می باشد که برای سنجش میزان وضوح مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی که بعداز چاپ با یک بسته بندی تار مواجه شدید احتمال زیاد باید دلیل آن را رزولوشن نامناسب آن بدانید. حتما میدانید که منظور از رزولوشن چیست . یک تصویر از نقاظ بسیار ریزی تشکیل شده است، و هرچه که این نقاط ریزتر باشد تصویر از کیفیت و شفافیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
برای جلوگیری از مشکلات احتمالی و متضرر شدن، قبل از چاپ در نظر داشته باشید که متناسب با صنعت بسته بندی از چه رزولوشنی بایستی استفاده کرد.

چه کنیم کیفیت چاپ بالا برود اما هزینه اش نه؟

کشورهای پیشرفته به صنعت چاپ و بسته بندی سرمایه زیادی اختصاص می‌دهند و به تاثیر چاپ بر بسته بندی واقف هستند. آنها معتقدند صنعت چاپ یک صنعت بسیار پر سود است که سالیان طولانی از بازار خارج نمی‌شود و همواره مورد توجه است. به همین دلیل کشورها حضور پر شور و چشمگیری در این عرصه دارند. همین حضور چشمگیر و ماشین آلات درجه یک علاوه بر اینکه به اقتصاد جوامع کمک می‌کند، موجب کاهش هزینه‌های چاپ و بسته‌بندی نیز می‌شود.

به این ترتیب از افزایش بیش از حد قیمت کالاها به دلیل رشد هزینه‌های بسته‌بندی و چاپ جلوگیری می‌کند. این موضوع درحالی است که در کشور ما ضعف در صنعت بسته‌بندی وجود دارد. کمبود ماشین آلات حرفه‌ای موجب افزایش قیمت کالای عرضه شده به بازار می‌شود.

چه گفتیم چه شنیدید؟

به طور کلی بدیهی است که صنعت چاپ در جذابیت، محافظت و کیفیت بسته‌بندی موثر است. باید توجه کنید برای تقویت هر یک از این بازوها لازم است شناخت دقیق از محصول خود و سپس بسته بندی و در نهایت تکنیک‌ها و روش‌های متنوع چاپ داشته باشید. یک چاپ با کیفیت معیارهایی دارد که توجه به همه آنها منجر به دوخت لباسی برازنده برای محصول شما می‌شود. پس فراموش نکنید که اهمیت به تاثیر چاپ در بسته بندی می‌تواند مشتریان را به برند شما جلب یا دفع کند. 

منابع(+++++)

کوثر علیپور