چالش‌ها و پستی و بلندی‌های گرفتن پروژه در شغل‌های مختلف، گاهی کاملا تجربی است. یعنی شما نمی توانید آن را از روی هیچ کتابی بیاموزید. تنها در کارکردن و مسیر تعامل با مشتری است که ما نکات ریز و حیاتی را می آموزیم. مگر اینکه بتوانید پای صحبت‌های یک متخصص بنشینید. کارآموزی و کارورزی در کنار افرادی که سالهاست در این زمینه فعالیت دارند، می تواند تجربه گرانبهایی برای تازه کاران فراهم آورد. در پروژه این هفته روزرنگ پای صحبت‌های حسن موسی زاده از استودیو روزرنگ، در مورد پروژه هویت بصری محصولات ملک خاتون و چالش‌های آن می نشینیم. با ما همراه باشید.
هویت محصول و هویت بصری
«ملک خاتون، یک برند تولید و بسته‌بندی محصولات غذایی با ارزش افزوده بالاست. خواسته کارفرما تأکید بر هویت اصیل ایرانی و استفاده از آن در طراحی هویت بصری برند ملک خاتون بود. نام و عنوان ملک خاتون نیز به همین دلیل به عنوان نام برند انتخاب شده است. در طراحی هویت بصری، داشتن یک قصه پشت نمادها، فرم‌ها و حتی رنگ‌ها، بسیار اهمیت دارد. قصه ها در برندینگ و بریف برند نیز تأثیر بسیاری دارند. با کنکاش در فضای تصویری ایران در دوران ایران قدیم، دو موضوع مورد توجه قرار گرفتند که در طراحی لوگو و نماد بر اساس آن‌ها عمل شد.»
«ملک خاتون یا شیرین دختِ (اسپهبدْ رستمِ طبری) معروف به ام‌الملوک و ملکه‌ی فرمانروایان آل بویه بوده است. به دلیل نبود تصویری از شخصیت ملک خاتون، سراغ پوشش خاص زنان ایرانی در دوره قاجار رفتیم. زنان قجری در اذهان عمومی شناخته شده وآشنا هستند.
مورد بعدی اسکناس‌های دوره قاجار بودند که طراحی و کالیگرافی جذاب و منحصربه‌فردی داشتند. عنوان ملک خاتون با توجه به نوع خط‌های مورد استفاده در اسکناس‌های اولیه آن دوره، در دو فرم مختلف طراحی شد. اعداد و حروف اسکناس‌های دوره قاجار که طراحی بسیار زیبا، هنرمندانه و خاص دارند، در طراحی الهام‌بخش بودند.»
طراحی کاراکتر برای برند
«در کنار طراحی عنوان برند، کاراکتر ملک خاتون نیز بنا بر درخواست کارفرما طراحی شد. در طراحی کاراکتر، سادگی و حذف جزئیات با حفظ شخصیتی که تداعی عنوان را در ذهن ایجاد کند مدنظر بود. در نهایت، به دلیل سختگیری کارفرما طراحی در دو حالت تکمیل و نهایی شد.«
«نشان اول تلفیق کاراکتر و طراحی عنوان فارسی بر اساس خط نستعلیق و تایپفیس انگلیسی برند بود. تلاش کردیم عناصر مختلف در یک کادر دایره به سبک وینتیج طراحی و اجرا شوند.»
«طرح دوم به درخواست کارفرما با تاکید بر کلمه «خاتون» طراحی شد. لوگو با رعایت سبک مینیمال و بدون هیچ المان اضافه ای اجرا شد. در آخرین مذاکرات و بازبینی این طرح نیز نهایی و تایید شد. رنگ سازمانی نیز به جهت حس ایرانی آن و قابلیت هایی که در آینده در انواع چاپ ایجاد میشد، رنگ طلایی انتخاب شد.»
چه طرحی منتشر شد
«پس از اتمام پروژه هویت بصری ملک خاتون، با رضایت طراح و کارفرما، محصول تحویل داده شد. اما بعضی اوقات، در طراحی هویت بصری، تغییرات جزئی یا حتی بسیار بزرگ بدون هماهنگی و اجازه طراح، در مرحله استفاده از محصول ایجاد می‌شود. متاسفانه این مشکل احتمالا به دلیل دخل و تصرف و تحریف در هویت بصری توسط کارفرما رخ می‌دهد.»
مشتریان در برخی موارد ممکن است به دلایل مختلف، از جمله تغییر استراتژی بازاریابی، نیاز به جذب مخاطبان جدید، نیاز به تطبیق با تغییرات محیط کسب و کار، بهبود هویت برند خود و عدم رضایت کامل از نتیجه طراحی دست به تغییر هویت بصری خود بزنند. این تغییرات ممکن است شامل تغییر لوگو، رنگ‌ها، شکل‌ها، نوع قلم و دیگر عناصر گرافیکی باشد.
در این حالت، ممکن است کارفرما به عنوان صاحب کسب و کار، این حق را برای خود قائل باشد تا هویت بصری خود را به دلایلی که مورد نظر خودشان است، تغییر دهد. اما این تغییرات ممکن است برای طراح، ناراحت‌کننده و یا غیر مطلوب به نظر برسد. در این حالت، بهتر است با کارفرما تبادل نظر کرده و سعی کنیم تا به صورت همکاری به یک هویت بصری جدید برای برندشان برسیم که هم نیازهای مشتری را برآورده کند و هم برای طراح، قابل قبول باشد. این برای ایجاد رابطه دوستانه و طولانی مدت با سفارش‌دهنده بسیار حائز اهمیت است. و البته در این مورد این اتفاق نیفتاد و کار بدون اطلاع ما منتشر شده بود.
راه حل جلوگیری از تحریف و تغییر در هویت بصری
اهمیت هماهنگی بین کارفرما و طراح بسیار مهم است، برای جلوگیری از چنین مشکلاتی در تجربه طراحی، در قرارداد بین طراح و کارفرما، می‌تواند ذکر شود که کارفرما بدون اجازه طراح، حق هیچ گونه تغییری در اثر را ندارد. کارفرما تنها مالک استفاده از اثر است. در صورتی که طراح از کیفیت کار خود اطمینان دارد و کار بسته شده باشد، این موارد را در قرارداد می‌تواند درخواست کند.
به طور خلاصه، برای جلوگیری از تحریف و تغییر در هویت بصری، کارفرما باید به دیدگاه‌های طراح احترام بگذارد و هماهنگی لازم را با او داشته باشد. همچنین، در قرارداد فی مابین باید شرایط مشخصی در خصوص حق تغییرات در اثر تعریف شود. این کار از بروز مشکلات در آینده جلوگیری می کند.
