استارتاپ هوش مصنوعی چینی DeepSeek اخیرا با ظهور ناگهانی خود در صدر اخبار فناوری قرار گرفت. این هوش مصنوعی به سرعت به رتبه اول فروشگاه اپل رسید و حتی از رقبای بزرگی مانند ChatGPT شرکت OpenAI و Gemini گوگل پیشی گرفت—آن هم با زمانی کوتاه و بودجه‌ای محدود. اما DeepSeek در حوزه دیگری نیز از رقبای آمریکایی خود پیشی گرفته است: برندینگ.
هفته گذشته، این شرکت نسخه جدیدی از چت‌بات متن‌باز خود به نام DeepSeek-V3 را منتشر کرد. برخی از تحلیلگران فناوری این اقدام را «هشداری جدی برای دنیای فناوری آمریکا» می‌دانند. عملکرد DeepSeek-V3 مشابه چت‌بات‌هایی مانند ChatGPT-4o و Llama متا است—با این تفاوت که در مدت چند ماه ساخته شده، با سخت‌افزار ضعیف‌تری آموزش دیده و تنها ۶ میلیون دلار بودجه داشته است (در مقایسه با ۱۰۰ میلیون دلاری که OpenAI برای توسعه آخرین نسخه ChatGPT هزینه کرده است). انتشار این خبر موجب سقوط یک تریلیون دلاری شاخص نزدک شد، چرا که بازارها به موفقیت این رقیب کم‌هزینه در حوزه مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) واکنش نشان دادند.
اما این شرکت برخلاف رقبای خود که از نمادهای مینیمال، الگوهای هندسی انتزاعی و طراحی‌های الهام‌گرفته از فناوری استفاده می‌کنند، لوگویی متفاوت را برگزیده است: یک نهنگ آبی دوست‌داشتنی. این تصمیم از الگوهای رایج در برندینگ هوش مصنوعی فاصله گرفته و نشان‌دهنده نگرش متفاوت DeepSeek نسبت به نحوه معرفی خود است.
لوگوی DeepSeek: یک تغییر اساسی در برندینگ فناوری
لوگوی DeepSeek یک نهنگ چاق و آبی روشن است که انگار در حال جهش از صفحه نمایش است. این تصویر با نام برند که به یک تایپ‌فیس sans-serif گرد و شکسته نوشته شده، همراه شده است. این هویت بصری فضایی دوستانه و صمیمی را القا می‌کند و باعث تمایز این برند در میان رقبا می‌شود.
به گفته مارتین گراسر، طراح لوگوی معروف پرنده آبی توییتر در سال ۲۰۱۲، برندینگ در صنعت فناوری در سال‌های اخیر دچار «یکنواختی و فقدان شخصیت» شده است. او می‌گوید بسیاری از شرکت‌های فناوری هویت بصری خود را از رویکردهای انسانی و بازیگوش دهه ۲۰۰۰ به سمت روایت‌های بصری جدی‌تر و باشکوه‌تر سوق داده‌اند. به عنوان مثال، برندهایی مانند Uber، Meta، Tesla و X همگی تصویری از فناوری به عنوان راه‌حل نهایی ارائه می‌دهند.
گراسر معتقد است که لوگوی DeepSeek از این قاعده مستثنی است و آن را جذاب و متفاوت توصیف می‌کند.
پیام پنهان نهنگ آبی در برندینگ DeepSeek
شرکت DeepSeek تاکنون توضیح رسمی درباره لوگوی خود ارائه نداده است، اما وقتی از چت‌بات آن درباره مفهوم این نشان پرسیده شد، پاسخ داد که این نماد «احتمالاً نمایانگر عمق، هوش و کاوش است—ویژگی‌هایی که با تمرکز شرکت بر یادگیری عمیق و هوش مصنوعی همخوانی دارند».
به گفته تیِمو سوویالا، مدیر ارشد خلاقیت در شرکت Landor، انتخاب نهنگ به عنوان نماد DeepSeek از نظر نمادشناسی چندین معنا دارد:
- در بسیاری از فرهنگ‌ها، نهنگ نمادی از حکمت، قدرت و کامیابی است.
- مشاهده نهنگ در برخی باورها نشانه‌ای از آینده‌ای روشن محسوب می‌شود.
- حرکت نهنگ در اقیانوس می‌تواند استعاره‌ای از کاوش در دنیای متن‌باز باشد که DeepSeek را از رقبا متمایز می‌کند.
با این حال، سوویالا و گراسر هر دو معتقدند که هنوز جای بهبود در برندینگ DeepSeek وجود دارد. به گفته آن‌ها، چشم نهنگ در ابعاد کوچک محو می‌شود و تایپوگرافی برند با ظاهر دوستانه لوگو هماهنگ نیست، زیرا حروف شکسته باعث ایجاد حس ناآرامی می‌شوند.
آیا این هویت بصری دوام خواهد داشت؟
در سال‌های اخیر، شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی از چند نماد کلیدی در برندینگ خود استفاده کرده‌اند:
- لوگوهای ربات‌مانند مینیمال مانند Replika و Jasper AI
- الگوهای شش‌ضلعی انتزاعی که OpenAI، DeepMind و Stability AI از آن‌ها بهره می‌برند
- نماد جرقه یا درخشش که شرکت‌هایی مانند OpenAI، گوگل، ادوبی و Grammarly از آن برای القای حس «جادوی هوش مصنوعی» استفاده می‌کنند
در حالی که بسیاری از شرکت‌های فناوری سعی دارند با این کلیشه‌ها همسو شوند و هویتی مشابه ایجاد کنند، DeepSeek تصمیم گرفته است که به‌جای همرنگ شدن با جریان اصلی، برند خود را متمایز کند. اما موفقیت این رویکرد در آینده به این بستگی دارد که آیا تجربه کاربری و نحوه ارتباط این شرکت با مخاطبانش با ظاهر دوستانه برند همخوانی دارد یا نه.
راس کلاگستون، مدیر خلاق مستقل، معتقد است که DeepSeek از همان ابتدا تهدیدی جدی برای سیلیکون ولی، وال استریت و قانون‌گذاران بوده است. او می‌گوید:
«از نظر استراتژیک هوشمندانه است که لوگوی این شرکت یک نهنگ کوچک و دوست‌داشتنی باشد.»