موزه گرافیک ایران اخیرا مجموعه ارزشمندی از آثار تصویرسازی و گرافیک ایرانی در یک قرن اخیر را به نمایش گذاشته است. در ادامه متن توضیحات و تصاویری مربوط به بخش های مختلف این رویداد را مرور خواهیم کرد که به صورت اختصاصی از طرف موزه گرافیک ایران در اختیار روزرنگ قرار داده شده است.
باچشم های کودکی روایتی است از جهانی آشنا که از درگاه کتاب تجلی عینی یافته است. نمایشگاه با چشم های کودکی بازنمایی آثار برجسته‌ی تصویرگری و طراحی گرافیک کتاب کودک در صد سال گذشته‌ی ایران است. سیر تحول و تطور کتاب کودک در ایران، از ورورد فنآوری چاپ و عکاسی تا ظهور طراحی گرافیک، تحت تأثیر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوران مختلف بوده است. آثار این نمایشگاه مجموعه ای از کتاب های چاپی است که با توجه به تحولات یکصد سال اخیر ایران به 4 بخش تقسیم شده‌اند. در کنار کتاب ها، دو مجموعه‌ی پوستر از هنرمندان ایرانی و بین المللی نیز با موضوع و محتوای کتاب کودک بر غنای نمایشگاه افزوده اند.
نخستین کتاب های چاپی کودک در ایران
با ورود صنعت چاپ به ایران، به ویژه پس از گسترش کارگاه‌های چاپ، مستقل از چاپخانه‌های دربار، امکان نشر کتاب با شمار بالا و دسترسی توده‌های مردم به ویژه کودکان به کتاب فراهم شد. در فاصله سالهای 1270 تا 1300ه.ق، افزون بر شرکت طبع کتب که یکی از هدف‌هایش انتشار کتاب برای کودکان خانواده‌های فرودست به قیمت ارزان بود، چاپخانه‌های متعددی نیز بخشی از انتشارات خود را به چاپ کتاب برای کودکان مکتب‌خانه‌ای اختصاص داده بودند که “کتابهای مکتب‌خانه‌ای” خوانده می‌شدند.
کتاب کودک از 1300 تا 1345 خورشیدی
با افزایش شمار آموزشگاه‌های نو برای کودکان و در پی آن افزایش شمار خوانندگان کتاب‌ها در این دوره، ناشران بیشتری به انتشار کتابهای کودک روی آوردند و زمینه فعالیت برای طراحان کتابهای کودک نیز گسترش یافت. از سوی دیگر با ورود دستگاه‌های پیشرفته چاپ و گسترش چاپخانه‌ها، شیوه چاپ سنگی کم‌کم برچیده شد و جای خود را به چاپ سربی داد که امکانات بیشتری برای چاپ دقیق و ظریف تصویر فراهم می‌آورد.
کتاب کودک از 1345 تا 1357 خورشیدی
ویژگی برجسته این دوره در طراحی کتاب کودک ایران، گذر از جریان سنتی و پیوند آن با روند جهانی هنرهای تجسمی و تصویرگری است که به ویژه در کشورهای غربی، به شالوده استواری دست یافته بود. پایه گذاری شورای کتاب کودک در سال 1341ه.ش و کانون پرورش فکری کودکان در سال 1345ه.ش در پیشرفت طراحی کتابهای کودکان تاثیر بنیادین داشت.
کتاب کودک بعد از انقلاب اسلامی 1357
با گذار از سالهای نخست انقلاب اسلامی که انتشار کتاب کودک برای چندین سال با وقفه روبه‌رو شده بود، کم‌کم با سیاست‌گذاری‌های فرهنگی کار انتشار کتاب کودک نیز از سرگرفته شد. دهه‌ی 70، زمان رونق نسبی انتشار کتاب کودکان است. در این دهه، ناشران بیشتری در انتشار کتابهای کودک فعال شدند و در پی آن، شمار بیشتری از طراحان جوان فرصت یافتند تا با گونه‌های مختلف در گسترهی کتاب آرایی کودک تجربه کنند.
پوسترهای روز جهانی کتاب کودک
از سال 1967 میلادی به مناسب سالگرد تولد هانس کریستین اندرسن نویسندهی شهیر دانمارکی، دوم آپریل هر سال به عنوان روز جهانی کتاب کودک برای دمیدن عشق به کتابخوانی و توجه به کتاب های کودکان گرامی داشته می شود. هر سال از طرف نهاد جهانی کتاب کودک (IBBY) یک نویسندهی برجسته، پیامی برای کودکان جهان می نویسد و یک تصویرگر معروف طراحی و تصویر سازی پوستر پیام را انجام میدهد. 22 پوستر از سال های مختلف این مراسم در تالار ارباب هرمز موزهی گرافیک ایران به نمایش گذاشته شده اند.
هانس کریستین اندرسن
پوستر روز جهانی کتاب کودک
تصویرگر: آدولف زابرانسکی
1352 خورشیدی
مکان خلق اثر: چکسلواکی
افست
ابعاد: 83×58سانتیمتر
شماره موزه: P4360
قصه دیروزها، راز فرداها
پوستر روز جهانی کتاب کودک
تصویرگر: نورالدین زرین کلک
نویسنده: مهدخت کشکولی
1372 خورشیدی
مکان خلق اثر: ایران
افست
ابعاد: 50×70سانتیمتر
شماره موزه: P4289
دریچه‌ای به روی جهان
پوستر روز جهانی کتاب کودک
طراح: مرتضی ممیز
1349 خورشیدی
افست
ابعاد: 44×33سانتی متر
شماره موزه: P1058
کتاب، کودک، خانواده
طراح: مهران زمانی
1382خورشیدی
دیجیتال
ابعاد: 100×70سانتی متر
شماره موزه: P615
کودک دبیره
تصویرگر : محمود جوادی پور
1323خورشیدی
افست
ابعاد: 17×20سانتی متر
شماره موزه D418
توکایی در قفس
تصویرگر : بهمن دادخواه
1352 خورشیدی
افست
ابعاد: 25×25سانتی متر
شماره موزه: D435
چرا ، باین جهت
پدیدآور و مترجم: میرزاکاظم خان/ محمدعلی فروغی/ محمدحسین فروغی
نویسنده اصلی : زن فرانسوی
تاریخ چاپ : 1319هجری قمری
شماره ثبت: 1079
مجموعه‌ی موسسه کتابخانه و موزه ملی
اخلاق مصور
پدیدآور: ابراهیم بن احمد صنیع السلطنه
کاتب: محمدصادق توسیرکانی
خط: نسخ
تاریخ نشر: 1325ه.ق
ناشر: عکاسباشی
شماره ثبت: 11274-1830
مجموعه‌ی موسسه کتابخانه و موزه ملی
قصه پیرزنی که می خواست تمیزترین خانهی دنیا را داشته باشد…
تصویرگر : نادر ابراهیمی
1358 خورشیدی
افست
ابعاد: 20×20سانتیمتر
شماره موزه: D441
عبدالرزاق پهلوان
تصویرگر : علیاکبر صادقی
1351 خورشیدی
افست
ابعاد: 24×24سانتیمتر
شماره موزه: D405
نشانى موزه گرافيك: بزرگراه بابایی، خیابان استخر، بلوار استقلال، خیابان توحید، پارک پلیس، موزه ی گرافیک ایران
تلفن: ٧٧٠٤٥١٠٣ – ٧٧٠٤٥١١٠
ساعات بازدید: یکشنبه تا پنج شنبه ٩/٣٠ تا ١٧/٣٠
جمعه ها: ساعت ١٢ تا ١٨