به بهانه تولد فونت «دیبا» توسط دامون خان جانزاده

مهارت یک طراح فونت در ظرافت‌های به کار رفته‌ى او نهفته است. چراکه پروژه‌ای بسیار کاربردی و کارگشاست و نتیجه گیری بی‌نقص آن نیاز به تحقیق، تأمل، توانایی و تجربه بلندی دارد. طراح باید بتواند قبل از شروع، چشم انداز مشخصی برای آن تعریف کند و به این بیندیشد که چه چیزی می‌تواند آن را منحصر به فرد کند. گزینه‌های انتخاب مسیر بسیار مهم و مشکل است و فاکتورهایی هم‌چون نیاز جامعه، انتخاب شخصیت، ترکیبات،  و خوانایی دقیقا باید بررسی شود. طراح فونت برای ایجاد یک حروف معتبر باید مطالعه جامعی نسبت به نمونه‌های موجود داشته باشد تا بتواند خلاء موجود درآن‌ها را شناسایی و برای آن قدمی بردارد.

فونت جدید «دیبا» به طراحی دامون خان جانزاده به تازگی به خانواده فونت‌های فارسی اضافه شده است و در مدت کوتاه حضورش استقبال گرمی از آن شده است. دامون خان جانزاده متولد ١٣٥٤ دارای مدرك ممتاز از انجمن خوشنويسان ايران و فارغ التحصیل كارشناسى رشته گرافيك از دانشكده ى هنرهاى زيبا است. وی علاوه برتدریس به شکل تخصصی در زمینه تایپوگرافی و طراحى فونت، به حرفه‌ى کمتر شناخته شده طراحی فونت مشغول  است. در ادامه مطلب نوشتاری اختصاصی از دامون خان جانزاده برای روزرنگ را خواهید خواند، همراه ما باشید.

قلم ديبا طبق روال يك سفارش معمول طراحى نشد. يعنى كسى آن را به من سفارش نداده بود. مطابق عادتى كه سال ها دارم زمانى كه سرم خلوت مى شود خودم براى خودم كار مى‌كنم يعنى طراحى پروژه‌هاى خويش فرما. قبلن هم اين رفتار در سابقه‌ى كارى من ديده شده است. خب البته امرى است سهل و ممتنع! ساده از آن جهت كه مشغول كار مورد علاقه ات هستى و  مشكل در حقيقت نبودن كارفرمايى است كه طراح را با يك منظور و كاربرد خاص محدود كند كه در نتيجه ذهنش جمع و جور شود و به اينجا و آنجا نرود. يكى از با اهميت ترين منطقه ها در حرفه‌ى ما طراحى حروف سنگين وزن است كه ما در ايران كمبود و نياز به آن را خصوصاً در عرصه‌ى تبليغات شهرى فراوان حس مى‌كنيم. پس خواستم حروفى كه طراحى مى كنم جوابى باشد به اين نياز.

طراحى قلم ديبا و اصولن حروف سنگين وزن كار بسيار پيچيده و مشكلى است. تمام ظرافت‌ها و برش‌ها و تمام استخوان‌ها و فرم‌هاى اصلى در زير انبوهى از گوشت پنهان‌اند! وزن زياد حروف استفاده‌ى درست و بدون دردسر از فضاى خالى را دچار مشكل مى‌كند. هنگام طراحى بايد به گونه‌اى اين حجم را پروراند و شكل داد و كنترل كرد كه به اصالت الفبايى فرم‌ها ضربه و خدشه وارد نشود، پس كار، حساس بود. از مختصات مهم يك خانواده حروف سنگين استفاده‌ى محدود از عناصر نوشتارى براى منظورى خاص است. از اين رو برخلاف حروف متن يك نوشته حروف بصورت مفرد و تنها قضاوت مى‌شوند، پس شكل و قيافه‌ى تك تك حروف حتى علايم و ضمايم و نشانه‌هاى دستورى اهميت مضاعف دارند و كاملن بايد خودنمايى و جلب توجه كنند. اين ها مواردى بود كه در طراحى قلم ديبا بدان توجه داشتم و در كار طراحى به حل اين مسايل پرداختم.

در طراحى قلم ديبا همزمان به مبانى حروف و رسم الخط ايرانى و عادات و خاطرات نوشتارى مردم در چند دهه‌ى اخير و ظرايف هندسه و محاسبات رسامى توجه زيادى شد. طراحى قلم ديبا حدود دوماه طول كشيد و همزمان با كار طراحى تست نوشتار صورت مى‌گرفت و مشكلات بلافاصله برطرف مى شد تا اينكه حاصل كار حروفى است كه در اوايل شهريورماه امسال متولد شد. تولد اين قلم  همزمان شد با تولد دخترم “ديبا خان جانزاده”. تصميم گرفتم نامش را ديبا بگذارم، همنام دخترم و دستمزدم را تقديم به “كودكان مبتلا به سرطان” كشورم كنم.

1  2  3  4  5  6  7  8 diba 1  diba 2  diba 3  diba 4 فونت دیبا 01-ne-dkh-nf-t-rangmagazine ۱  ۲  ۳  unnamed


  1. بسیار عالی بود، نحوه ارایه هم خیلی جذاب و جدید بود. سپاس از دامون خانجانزاده و ممنون از دوستان روزرنگی 🙂

  2. درود بر اســتاد گرانبها جناب آقای خانجانزاده که با این حرکت حرفه ای و خداپسندانه قدمی بزرگ در این عرصه برداشتند…
    روز و روزگار بر مراد

  3. درود بر استاد دامون خان جانزاده
    طراحان گرافيك مى دانند كه استاد دامون پدر طراحى تايپ مدرن ايران است و چه خدماتى با همين سن كمشان به گرافيك و تايپوگرافى ايران كردند. نحوه ارائه پروژه واقعن حرفه اى بود و نشان داد حروف اگر خوب باشد در چه سطح گسترده اى كاربرد دارد. مرسى سايت روز رنگ.

  4. طراحى حروف ايرانى مديون و مرهون تلاشهاى زياد استاد دامون خان جانزاده است. تا چندسال قبل چنين حركت هايى نمى شد. بايد شاگرد ايشون بود تا متوجه شد چى عرض مى كنم. خسته نباشيد.

  5. من هم موافقم.
    به علاوه كه اين فونت خيلى خاص و جديد نيست! و اين موج تعريف و تمجيد رو هم اصلا نمى فهمم! (پدر طراحى تايپ مدرن؟؟؟!)

    1. بهرام جان… اینکه دامون خانجانزاده رو پدر طراحی تایپ مدرن ایران خطاب میکنند بخاطر این فونت نیست. بخاطر تلاش هاییه که توی این چند ساله اخیر واسه آموزش طراحی فونت داشته و تونسته شاگردهایی مثل رضا بختیاری فرد، هیربد لطفیان، فرزانه آرین نژاد، امید امامیان و… تربیت و راهنمایی کنه که توی این یکی دو ساله اخیر فونت های خوبی مثل نوین، میلاد، امید و… رو طراحی و ارائه کنند. خودش هم که به جز فونت دیبا و فونت مشکی، فونت ویژه (که یکی از کاملترین و اوصالی ترین قلم های طراحی شده ایرانیه) رو طراحی کرده. خب وقتی بعد از سال ها که بهترین و رایج ترین فونت های مورد استفادمون رو فونت هایی تشکیل می دادن که اصالتاً عربی هستند و طراحشون ایرانی نیستن، دامون و شاگرداش یه تکون اساسی به وضعیت طراحی تایپ ایران دادن و یجورایی رنسانس طراحی فونت و تایپ فیس فارسی رو رقم زدند

      1. به نظر میرسه فرمایش حضرتعالی در مورد عربی بودن فونت های مورد استفاده ما خیلی قرین صحت نباشه. خیلی از این فونت ها که توسط نرم افزار زرنگار وارد دنیای کامپیوتر شدند توسط هنرمندان ایرانی طراحی شده اگه نگیم همشون. فونت های زر، تیتر، میترا و نازنین توسط مرحوم حسین عبدالله زاده حقیقی ساخته شدند و از اسم و رسم بقیه فونت ها هم معلومه که توسط ایرانی ها طراحی شدند و اصولا هنرمندان عرب تا همین اواخر در این زمینه فعالیت چشم گیری نداشته اند

  6. استاد دامون . استاد مسلم تایپ مدرن ایرانی هستند
    اولین باری است که با دیدن یک تایپ احساس قدرت کنار
    تایپ های مقتدر ایرانی میکنم.
    ممنون سایت روز رنگ

    1. يحيا جان وقتى بدون آوردن هيچ دليلى فقط به تعريف و تمجيد استادت ميپردازى بدنيست بدونى كه با اينكار جايگاه ايشون رو كمى هم پايين ميارى چه رسه به بالاتر بردن!
      از هيجان نوشتت ميشه فهميد كه شاگرد آقاى خان جانزاده اى و كاملا تحت تاثير فضا دارى اين حرف رو ميزنى.براى نظر دادن تو امثال تو حداقل احتياج به گذشت ده سال از عمرتونه و احساس قدرت داشتنت هم چه بسا تغييراتى درش بوجود بياد!
      موفق باشين همگى

  7. استاد خانجانزاده کارش درسته اما من هم با بت ساختن موافق نیستم.
    متاسفانه در ایران اکثر هنرجوها و فعالان گرافیک دنبال اسم ها هستند
    باور کنید طراحان جوان و گم نامی داریم که کارشون خیلی بهتره از مشاهیر هست.

  8. مهرداد عزیزم
    من نام و فامیلم رانوشتم کامل.
    شما من را تو خطاب کردی. من اما ترا شما خطاب میکنم!
    جایگاه کامنت دادن یعنی ارایه ی نظر( در تمام دنیا)و از جایگاه حقوقی به هیچوجه بر ارایه ی دلیل دلالت ندارد.
    در مورد اینکه من شاگردِ ایشانم. نه من معلم دوران دبیرستانشانم وایشان را میستایم که منِ معلم امروز در زرتشت پارچه بفروشم و ایشان بدون هیچ امکاناتی خودشان را به چنان جایگاهی برسانند(با تمام دشمنی ها که با ایشان و امثال ایشان روا داشتند و میدانید و میدانیم).ایشان هنوز بعد از ۲۵ سال به من سر می زنند و من را استادِ خود خطاب میکنند و سالی نشد که روز معلم را به معمانشان تبریک نگویند. پس در مورد سنم هم قضاوت ناصحیحی داشتید.
    در مورد بت سازی هم بهتر از من میدانید که ایشان خودشان جلوی انتشار آن مقاله ای را که ایشان را پدرِ فلان و …. خطاب کردند گرفتند… من هم مثل شما فکر می کنم اما موج تعریف ها از ایشان بنظرم علاوه بر تخصص منحصربفرد بیشتر بخاطر شیفتگی جوانان از اخلاق و منش ایشان در ارتباط با پیشکسوت است که کاملن با برخی هم نسلان خود فرق دارند.
    من گذری اینجا آمدم لطفن کام هم را تلخ نکنید و مثل ایشان روزی ۱۵ساعت کار مفید کنید نه مثل من وامثال بنده…

  9. كار محكم و مدرنى است
    جاش خيلى خالى بود
    در برابر اين منش دامون بايد تعظيم كرد كه
    تايپى چنين پركار طراحى كردند و دستمزدشان را به
    كودكان سرطانى ايرانى دادند.
    من هم مثل دوستانم موافقم كه چنين منش پهلوانى در
    بسيارى از طراحان ما نيست.
    خسته نباشي به روز رنگ

  10. چقدر این گرافیکی ها تو حاشیه هستن نصفشون تعریف کردن نصفشون انتقاد بی دلیل.
    از روز رنگ خواهش می کنم فقط نظرهای دارای بار علمی و بحث های تخصصی راجع به اثر را تایید کند.

  11. یکی از نکات جالب این تایپ‌فیس ترکیب کردن خوشنویسی با ساختارهای کنستراکتیویستیه. می‌شه ظرافت‌های خوشنویسی رو درونش دید و در عین حال تونسته ساختار سفت وهندسی از خودش نشون بده. در خیلی از قسمت‌ها سعی شده که فضای منفی به شکل کنترل شده‌ای طراحی بشه که باعث شده برخی از فرم‌ها در فضای مثبت در امتداد هم قرار بگیرند. مثل انتهای میم آخر (ـم) که در امتداد حلقه‌ی میم هست. برخی از حروف تناسباتشون نسبت به عادت چشم شدیدن تغییر کردن مانند ه آخر (ـه) که به نظر بزرگ میاد و مطمئنن ایشون دلایل خاص خودش رو برای اینکار داشته. به نظرم فقط با نگاه کردن به این حروف می‌شه درس‌های زیادی یاد گرفت و در ضمن هر تایپ مطابق سلیقه همه طراحی نمی‌شه. هر تایپ‌فیس مخاطب خودش رو پیدا می‌کنه و در اون لحظه‌است که اون طراح گرافیک با استفاده‌ی درست از اون تایپ‌فیس باعث به وجد اومدن مخاطب می‌شه. من در لحظه‌ی اول خیلی‌ از این جزئیات رو متوجه نشدم ولی وقتی دیبا رو هنگام استفاده در برخی‌ پوسترها دیدم، متوجه قابلیت‌های جذاب این تایپ‌فیس شدم. دامون‌خانجانزاده خسته نباشید.

  12. دست استاد دامون درد نکند، آدم ارزشمندی برای جامعه ی هنرهای تجسمی است. خواهش میکنم اگر توانستید با ایشون مصاحبه کنید و نظراتشون رو بخونیم. ممنون

  13. ظاهرا من دیر رسیدم به این بحث!
    در اینکه خانجان زاده واقعا داره تلاش میکنه شکی نیست. چند تا از فونتهاش واقعا خوب شده و ماندگار
    اما دوستان عزیز! از روی ناآگاهی کسی رو بی دلیل بزرگ نکنید!
    خانجانزاده خودش شاگرد صداقت جباری و اون هم شاگرد محمد احصایی بزرگ و مرتضی ممیزه. خود جباری سالهاست که تو دانشکده هنرهای زیبا مشغول پرورش طراحان فونته بدون هیچ داد و قالی! چندین فوت هم طراحی کرده که دو سه نمونه اش تو کتاب فونت دو سال پیش سرو نقره ای هست برید ببینید. فوق العاده هستن
    اگر واقعا دنبال پدر برای طراحی تایپ مدرن ایران میگردید بهتره برید سراغ امثال جباری و سپهر

    1. بهتره دنباله درست کردن گرافیک فونت ها و ارتقاش باشیم
      نه کی پدره فلان چیز یا شاگرد کدوم استاده
      اولا احترام همه استادها بر ما واجبه
      ولی خیلی ها استاد تدریسن و خیلی هم معروف شدن ولی هنری از اون ها به جا نمونده که قابل ماندگاری بشه
      چون هنر ذاتی هستش و سخت بشه که با شاگردی از یه استاد اونو بدست اورد
      استاد ممیز خیلی شاگرد داشت ولی من هنر هیچ کدوم از اون ها رو در حد یک صدم از استاد ندیدم

  14. درود بر استاد دامون خان جان زاده و ممنون از تلاش هایشان و این مرام که کار به این سنگینی را تقدیم به کودکان سرطانی کردند. مرسی از سایت روز رنگ

  15. تمام کار شما جماعت فونت گرافیستی شده بر ظاهر و سطح حروف بدون هیچ گرایش و نظری در عمق و محتوای خط !
    گرانمایه گان ، اگه براستی در پی تغییر در بهبود وضع اسف خط فارسی و ضعف خوانشی این خط و هزار و یک مشکل در این خط ( که کم مطالعه گی یکی از نتایج آن است ) هستید که همه می دانیم ؛ یک نیم نگاهی هم به ” ساختار محتوایی خود خط فارسی ” داشته باشید و اینقدر در پوسته و ظاهر قر و قمیش نیاید !! مثل آرایشگری که هیچ برایش مهم نیست یک بیمار را آرایش می کند یا یک ورزشکار ، باغبانی که هیچ اهمیت نمی دهد درختش کرم زده مشغول هرس کردن آن است
    حالا میگه این چه لفظیه به کار بردی !!…
    اینقدر که به لفظ و لحن و پیچ و خم حروف بسته شدید ( و شدیم ) پاک فراموش کردید که شاید مسئولیتی هم در قبال این پیکر از میان زخم خورده ساختار خط باشیم . اینکه خط فارسی در عصر جدید آیا توان رویارویی با سختار خط لاتین را دارد ؟
    این اینهمه ضعف در خوانش خط دلیل اش خود خط فارسی ( یا عربی ) نیست ؟
    خطی که پس از ورود اسلام به ایران از پهلوی به کوفی و سپس باقی ماجرا تبدیل شد و حروف مصوت از آن حذف گردید و قس الا هذا ..

  16. ممنون از ایشان
    خوب فضای بین حروف ها خیلی بهتر شده نسبت به فونت های فارسی دیگر
    بالا و پایین بودن حروف های فارسی هارمونی و زیبایی بصری رو از بین می بره و به همین خاطر فونت فارسی خود یه سرطانه
    درکل این فونت خوبیه ولی تیزی سر کلمه ر و و خیلی آدم رو اذیت می کنه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *