اشتفان اُروش «Istvan Orosz» یک نقاش مجارستانی، طراح گرافیک و کارگردان فیلم‌های انیمیشنی مجارستانی است که در 24 اکتبر 1951 در شهر کچکمیت مجارستان متولد شده است.
او یکی از کارگردانان فیلم انیمیشن در استودیو فیلم پانونیای بوداپست، استاد دانشگاه Sopron در غرب مجارستان، عضو انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک (AGI) و آکادمی هنری مجارستان و از بنیان‌گذاران انجمن پوستر مجارستان است. روزرنگ گفت‌وگویی اختصاصی با این طراح برجسته 65 ساله مجارستانی انجام داده است که با هم می‌خوانیم.
لطفا خلاصه‌ای از تاریخ حرفه‌ای خود را برای ما بگویید؟
اشتفان اُروش: من یک طراح گرافیک و سازنده فیلم‌های انیمیشن مجارستانی هستم و به عنوان یک طراح پوستر از دانشگاه هنر و طراحی بوداپست فارغ التحصیل شدم. بعد از فارغ التحصیلی در سال 1975 با طراحی صحنه در تئاتر و همچنین فیلم‌های کارتونی سروکار داشته‌ام ولی بعدها وقتی که پوستر به مرکز علاقمندی‌های من پیوست؛ پوسترهای فیلم، تئاتر و نمایشگاه ساختم. همچنین تحت تاثیر جنبش دموکراسی موافق اروپای شرقی، یکسری پوسترهای سیاسی نیز کشیده‌ام.
کارهای گرافیکی شخصی من معمولا به پست‌مدرنیسم با فرم‌های قدیمی مربوط‌اند و مرجع هنرهای تاریخی، بیانات ادبی و انعکاس بازیگوشی‌های خودم در ساخت پوستر هستند. موضوعات علوم طبیعی، به ویژه علوم هندسه و بصری، در بیشتر کارهای من ظاهر شده‌اند.
من درگیر چشم‌اندازها و بینایی دوسویه هستم که ببیننده را تحت تاثیر ادراک بصری و تجربی و سازه‌های فضایی قرار می‌دهد. همچنین به بی‌نهایت، تجربه، پارادوکس و ایجاد توهم در فضا علاقه‌مندم. همچنین تجربه‌های تمدید تکنیک‌های واریخت‌سازی را نیز دارم.
Utisz (با تلفظ: Outis به معنی هیچکس) اسم مستعار من است که از سال 1984 مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین اسم مستعار دیگرم، نام جعلی ادیسه در مبارزه مشهور با سایکلاپس است که در نهایت به کور شدن تنها چشم هیولا می‌انجامد. با توجه به نام نمادین و طنزآمیز Orosz، هنر یک نوع حمله به چشم است.
به نظر شما تفاوت یک طراح و یک دیزاینر چیست؟
اشتفان اُروش: من کارهای رایگان زیادی انجام داده‌ام؛ منظورم کارهای هنری مستقل و بدون کمیسیون است: نقاشی، طراحی، قلم‌زنی و غیره. من علاقمندم نتایج حاصل از زندگی هنری‌ام را در زمینه‌های طراحی‌ام استفاده کنم و بالعکس. این تجربیات به طراحی منجر می‌شود ولی دیزاین یک پروسه‌ی طراحی مهندسی شده است که شبیه برخی از پوسترهای من است
آیا از تجربیات زندگی شخصی خود الهام می گیرید؟ اگر نه پس از کجا الهام می گیرید؟
اشتفان اُروش: من از مجارستان آمده‌ام. یک اروپایی هستم و اجدادم از مسیحیان پروتستان بوده‌اند. در یک شهر کوچک بزرگ شده‌ام و یک شهروند حومه پایتخت هستم و با خانواده‌ام زندگی می‌کنم. به کشورهای جذاب زیادی در سراسر جهان سفر کرده‌ام و در همه قاره‌ها دوستان خوبی دارم. فکر می‌کنم همه‌ی این اطلاعات بخشی از گذشته‌ی من هستند و هر کدام علامتی روی کار من گذاشته‌اند اما برای تشخیص این تاثیرات، بسیار با خودم صمیمی‌ام. البته فکر می‌کنم یک غریبه این را بهتر می‌بیند. به هر حال من اهمیت گذشته و سنت را در نظر می‌گیرم و پذیرفته‌ام که با آنها مصمم‌ترم.
چه کسی بیشترین تاثیر را روی طراحی های شما داشته است؟
اشتفان اُروش: ابتدا که این حرفه را آغاز کردم، مجذوب نقاشان لهستانی شدم سپس با استعدادهای نقاشان فرانسوی، ژاپنی، آلمانی و دیگر طراحان آشنا شدم. مطمئنم شما هم بسیاری از آنها را می‌شناسید. به جای صحبت درباره‌ی آنها، اجازه دهید اشاره کنم به برخی از مدل‌های مجارستانی‌ام که احتمالا هنوز برای جهان شناخته شده نیستند: میهالی بیرو، ساندور بورتنیک، روبرت برنی، لایوش کاساک، گیورگی کونیکسنی، کارولی شمال، ایشتوان بالوگه و آخرین نفر هم استادم در دانشگاه بوده است.
آیا متد شخصی دارید؟ اساسا به متد شخصی در طراحی گرافیک اعتقاد دارید؟
وقتی یک طراح گرافیک نامیده می‌شوم، آن را در ذهنم اینگونه اصلاح می‌کنم: طراح پوستر. پس اجازه دهید به عنوان یک طراح پوستر صحبت کنم. حرفه‌ی ما به سرعت رشد می‌کند و قسمت‌های مختلفی از آن وجود دارد. من شخصاً با بسیاری از آنها از تصویرگری تا فیلم‌های کارتونی سر و کار داشته‌ام اما پوستر را به عنوان ماهیت دنیای طراحی پذیرفته‌ام. نگرش تازه‌ی پوستر را دوست دارم. این یکی از هنرهای فشرده‌شده است و پیام یک پوستر خوب، نمی‌تواند با لغات تفسیر شود. پوستر واقعی در یک زبان بصری صحبت می‌کند. چند سال پیش از من خواسته شد تا به طراحان پوستر جوان آموزش بدهم. من به آنها گفتم: سعی کنند ایده خودشان را در یک جمله توضیح دهند سپس آن را کاهش دهند تا به ضروریات ساده برسند. زمانی که شما به حروف نیازی ندارید، شما به یک طراح پوستر تبدیل می‌شوید.
همچنین این هنر “hic et nunc” است. ایده یک پوستر درست، نمی‌تواند دیروز به ذهن شما بیاید و اعتبارش را تا فردا از دست بدهد.
این ها فایده‌های پوستر نسبت به بقیه رسانه‌های تصویری هستند و از طرفی دیگر، معایب آن محسوب می‌شوند. همه طراحان می‌خواهند پوسترهای با ارزشی بسازند تا درباره شان صحبت شود و پوستر را زنده نگه دارند.
اگر دانشجویی از متد شخصی اشتفان اُروش در طراحی پیروی کند احساس شما چه خواهد بود؟
اشتفان اُروش: من به آنها فشار نمی‌آورم که این کار را بکنند؛ اما وقتی یکی از آنها چنین کاری می‌کند، خوشحال می‌شوم. من متوجه می‌شوم که کار آنها صرفا یک تقلید و کپی ماشینی نیست و آنها سبک من را متوجه شده‌اند.
چه مواقعی شما کار طراحی گرافیک انجام می دهید؟
اشتفان اُروش: هیچ روند طراحی معمولی وجود ندارد و من از هیچ چیزی پیروی نمی‌کنم. همه پوسترهایم متفاوت هستند و همین باعث می‌شود کار جالب شود. می‌دانید که در هنر دو بخش وجود دارد: ایده و اجرا. گاهی ممکن است درباره‌ی یک ایده یک هفته یا بیشتر فکر کنم گاهی هم یک اتصال کوتاه کمک می‌کند و در یک ثانیه ایده آماده می‌شود. هیچ قانونی وجود ندارد. قهوه می‌نوشم، کتاب می‌خوانم. در جنگل راه می‌روم. در اینترنت گشت و گذار می‌کنم. نقاشی می‌کشم و بسیاری از طرح‌ها را پاره می‌کنم و غیره. خب، البته بزرگترین کمک به تکمیل فرآیند، مهلت آن است.
طراحان گرافیک مورد علاقه‌تان چه کسانی هستند؟
اشتفان اُروش: من پوسترهای زیادی را دوست دارم و به طراحان زیادی علاقه‌مندم. برخی از آنها را شخصاً می‌شناسم و برخی از آنها روی من تاثیر گذاشته‌اند و برخی را هم تحسین می‌کنم. اما من نمی‌خواهم هیچکدام از آنها را بالا ببرم. پوستر یک نوع دموکراتیک از هنر است و ولزومی ندارد که ما از یک سبک و شخص خاصی در طراحی پوستر تقلید کنیم.
گفت‌وگو و ترجمه از: مقداد شیرعلی
