حروف فراتر از ابزاری برای خواندن و نوشتن هستند؛ آن‌ها می‌توانند حامل احساسات، خاطرات و هویت فردی باشند. مریم ابوطالب، هنرمند و طراح گرافیک، از نوشتار عربی نه به‌عنوان یک سیستم زبانی، بلکه به‌عنوان یک مدیوم بصری بهره می‌برد تا احساسات و تجربیات خود را در قالبی انتزاعی و شهودی به تصویر بکشد.
او از همان ابتدای مسیر هنری‌اش، نوشتار را به‌عنوان وسیله‌ای برای مستندسازی روزمرگی‌ها و افکار شخصی خود انتخاب کرد. در آثارش، حروف به اشکالی سیال، بداهه و آزادانه تبدیل می‌شوند که فراتر از خوانایی، به تجربه‌ای حسی و تأمل‌برانگیز برای مخاطب بدل می‌گردند. استفاده از مرکب سیاه روی کاغذ و پارچه، فضایی مینیمال و درعین‌حال قدرتمند ایجاد می‌کند که توجه را به فرم و حرکت نوشتار معطوف می‌سازد.
در گفت‌وگویی اختصاصی با روزرنگ، مریم ابوطالب از مسیر هنری خود، نگاهش به نوشتار و نقش آن در بیان احساسات، و همچنین رابطه میان هنر و هویت سخن می‌گوید. در ادامه با هم گفت‌وگو با این طراح مصری را خواهیم خواند.
لطفاً خودتان را معرفی کنید و درباره مسیری که شما را به دنیای حروف نگاری رساند، توضیح دهید.
من مریم ابوطالب هستم، هنرمند و طراح گرافیک با مدرک کارشناسی طراحی گرافیک از دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC). به قدرت نوشتن و مستندسازی به‌عنوان زبان‌های بصری معتقدم—زبانی که می‌تواند پیام‌های عمیقی را منتقل کند، حتی اگر خوانده نشود. آثار من حول محور خط عربی شکل گرفته‌اند، زیرا آن را رسانه‌ای سیال و پویا برای انتزاع و بیان احساسات می‌دانم.
سفر هنری من از جایی آغاز شد که شروع به ثبت خاطرات و افکار خود کردم و از خط عربی به‌عنوان ابزار بصری اصلی بهره بردم. از طریق نوشتن، احساس آزادی و ارتباط عمیقی با طیف کاملی از احساساتم پیدا کردم. برخی از آثار من مانند دفترهای خاطرات تصویری هستند که احساسات، تفکرات و بازتاب‌های ذهنی‌ام را با دست‌خطی اکسپرسیو روی پارچه و کاغذ، با استفاده از جوهر مشکی، ثبت می‌کنند. بخشی دیگر از کارهای من بر آزمایش الگوهای نوشتاری و کشف قابلیت‌ها و تنوع‌های آن متمرکز است.
در نتیجه، آثارم خوانا نیستند، اما به گونه‌ای احساسات را منتقل می‌کنند که هر بیننده‌ای بتواند از نگاه خود با آن ارتباط برقرار کند. ترجیح می‌دهم مخاطب بدون هدایت مستقیم با اثر روبه‌رو شود، تا تفسیر شخصی و منحصربه‌فردی داشته باشد. هدف من درک مستقیم نیست، بلکه ایجاد فضایی برای برانگیختن احساسات و افکار است، جایی که هر بیننده بتواند ارتباط خاص خود را با اثر برقرار کند. این تعامل میان اثر و بیننده، تجربه‌ای صمیمی و درعین‌حال منحصربه‌فرد را رقم می‌زند؛ تجربه‌ای که در آن احساسات، بدون نیاز به خوانش مستقیم، انتقال می‌یابند.
چه چیزی الهام‌بخش شما در حوزه حروف نگاری مدرن و آزاد است؟
الهام من از نگاه درونی‌ام به خط عربی سرچشمه می‌گیرد. آثارم بر قدرت منحصربه‌فرد حروف عربی تأکید دارند و پیچیدگی و قابلیت‌های نامحدود آن‌ها را جشن می‌گیرند. با آزمایش فرم‌ها و سبک‌های گوناگون خط عربی، آن‌ها را به الگوها و ترکیب‌بندی‌هایی پویا و غیرقابل‌پیش‌بینی تبدیل می‌کنم.
هر اثر تفسیری منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد، اما همگی ریشه در همان خط دارند و زبانی بصری منسجم را شکل می‌دهند که به عمق غنی و انعطاف‌پذیری حروف عربی اشاره دارد. به دلیل امکان بی‌پایان برای آزمایش، ممکن است لحظه‌ای طول بکشد تا بیننده تشخیص دهد آنچه می‌بیند در واقع حروف هستند. حروف عربی این قابلیت را دارند که به اشکال مفهومی مختلفی درآیند، و هر اثر، تنوع و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این خط را نمایان می‌کند.
چرا رنگ‌های سیاه و سفید را به‌عنوان پالت اصلی برای کارهای خود انتخاب کرده‌اید؟ این انتخاب چه مفهومی برای شما دارد؟
تمرکز اصلی آثار من بر الگوها و نوشته‌هاست، که از طریق جوهر مشکی به‌عنوان رسانه‌ی اصلی ارائه می‌شوند. سیاه را به‌عنوان رنگ اصلی انتخاب کردم زیرا حضوری خام، فیلترنشده و تأثیرگذار دارد که به‌طور طبیعی توجه را جلب می‌کند. سیاه حواس‌پرتی‌ها را حذف می‌کند و توجه را به فرم و ساختار جلب می‌کند، درحالی‌که فضایی مرموز و انتزاعی ایجاد می‌کند.
مشکی، در عین جسارتش، قدرتی آرام دارد. این رنگ بیننده را دعوت می‌کند تا تخیل خود را به کار گیرد و در تضاد میان روشنایی و تاریکی، تفسیرهای شخصی خود را بیابد.
می‌توانید ما را با روند خلاقانه خود، از ایده‌ی اولیه تا اجرای نهایی، آشنا کنید؟
فرآیند خلاقانه من با یک جرقه‌ی اولیه آغاز می‌شود—خواه یک کلمه باشد، خواه یک احساس یا لحظه‌ای که توجهم را جلب کند. با یک مسیر مشخص کار را آغاز نمی‌کنم؛ اجازه می‌دهم ایده به‌طور طبیعی شکل بگیرد. به‌صورت آزادانه می‌نویسم و با اشکال و خطوط بدون نگرانی درباره‌ی دقت و ظرافت، آزمایش می‌کنم. این فرآیند بیشتر شبیه به یک کشف است، جایی که من از جریان طبیعی دستانم پیروی می‌کنم.
این غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن است که هر اثر را منحصربه‌فرد می‌کند و عنصری از خودجوشی را به کار اضافه می‌کند. من به فرآیند اعتماد دارم و فضایی برای لحظات غیرمنتظره باقی می‌گذارم تا نتیجه را شکل دهند.
آیا مفهوم یا پیامی خاص را از طریق حروف نگاری خود منتقل می‌کنید؟
پیام من ساده است: آزادی را برای کشف و آزمایش در آغوش بگیرید.
از نظر شما، چگونه حروف نگاری مدرن می‌تواند به زبانی جهانی برای بیان احساسات تبدیل شود؟
من حروف نگاری را تمرین نمی‌کنم؛ بلکه روی سبک شخصی خودم از نوشتن تمرکز دارم، که بازتابی واقعی از احساسات درونی‌ام است. برای من، این بیشتر یک زبان شخصی است. بااین‌حال، معتقدم که وقتی افراد اشکال مختلف نوشتار را می‌بینند، می‌توانند با احساسی که پشت آن است ارتباط برقرار کنند، حتی اگر معنی دقیق آن برایشان واضح نباشد. این طنین احساسی، آثار را برای دیگران قابل‌درک می‌کند، از مرزهای زبانی فراتر می‌رود و فضایی برای تجربیات مشترک ایجاد می‌کند.
کدام‌یک از آثار شما موردعلاقه‌ی شخصی‌تان است و چرا؟
انتخاب تنها یک اثر موردعلاقه دشوار است، زیرا هرکدام خاطره و معنای خاص خود را دارند. من معتقدم که هر اثر، جنبه‌ای متفاوت از من را در یک لحظه‌ی خاص از زندگی‌ام منعکس می‌کند. هرکدام مانند تصویری از مسیر فکری من هستند، بنابراین، به‌نوعی، تمام آثارم موردعلاقه‌ی من هستند، زیرا هرکدام بخشی از داستان من را روایت می‌کنند.
چگونه هنر خود را با فرهنگ عربی و مصری مرتبط می‌دانید؟
هنر من از طریق نوشتن به زبان خودم با هویت مصری من پیوند خورده است. زبان بصری من پلی شخصی به سمت آن چیزی است که هستم. این یک شکل از بیان شخصی است که ریشه‌هایم را منعکس می‌کند، اما لزوماً به معنای ارتباط با فرهنگ در سطحی گسترده نیست.
به‌عنوان یک هنرمند فعال در حوزه‌ی حروف نگاری، با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟
من کار خود را به‌عنوان یک فرآیند آزاد از مستندسازی و نوشتن می‌بینم، که باعث می‌شود همواره سیال بماند و محدود به چالش‌ها نشود.
آینده‌ی خود را در هنر چگونه می‌بینید؟ آیا سبک‌ها یا پروژه‌های جدیدی را در نظر دارید؟
من آینده‌ی هنری‌ام را به‌عنوان سفری مداوم از آزمایش و کاوش می‌بینم. برنامه‌های سختگیرانه‌ای تعیین نمی‌کنم، زیرا ترجیح می‌دهم روند کار به‌طور طبیعی شکل بگیرد. معتقدم که هنر من در ناشناخته‌ها رشد می‌کند و با در آغوش گرفتن آزادی برای کشف سبک‌ها و تکنیک‌های جدید، به تکامل می‌رسد. نتایج غیرمنتظره به اکتشافات جدید منجر خواهند شد و هر پروژه یا سبک جدید فرصتی خواهد بود تا چیزهای تازه‌ای درباره‌ی هنر و خودم کشف کنم.
در نهایت، آیا پیامی برای مخاطبان فارسی‌زبان ما دارید؟
بله! متن‌های ناخوانا همیشه احساسات را در خود دارند و جوهره‌ی ایده‌ی من را آشکار می‌کنند، به‌گونه‌ای که بیننده بتواند عمق آن را بدون نیاز به خواندن درک کند. پس نگران فهمیدن نوشته‌ها نباشید—تنها در اثر غوطه‌ور شوید و بگذارید به زبان خودش با شما سخن بگوید.
