نقد طراحی کتاب «دوباره زن شده ای، فرار باید کرد»

« تا بحال تصور کرده اید نسخه اصلی یک مجموعه شعر تقریبا می تواند چه چهره ای داشته باشد؟ لابد در ذهنتان تصویر یک دفترچه تمیز و ساده یا نهایتا یک فایل ورد منظم شماره گذاری شده تداعی می شود؛ باری آن ها که دستی بر آتش دارند محتملا تصوری بیشتر شبیه یک پوشه پر از پاره کاغذهای گوناگون، یک قطعه دستمال کاغذی، چندین کارت ویزیت، یک رسید فروشگاه تره بار و حتی یک اسکناس داشته باشند. مجموعه ای از تصاویر و رویداد ها و خاطرات گوناگون که هر کدام در قالب چند کلمه به شعری بدل شده اند؛ که حتما با متن مرتب و تایپ شده کتابی که شما بعدا آن را می خوانید تفاوت هایی دارد.

“دوباره زن شده ای، فرار باید کرد” اولین مجموعه شعر شخصی احسان کاظمی است که طراحی جلد و لی اوت آن را حسین غلامی عهده دار شده است.

حسین غلامی با دوری از تصویرسازی به شیوه ای که در کتاب های شعر عمدتا مرسوم تر است و نزدیک شدن به رویکرد تایپوگرافی و استفاده ی رئالیستیک از استعدادهای نوشته ها و حروف فارسی ریسک بزرگی را متحمل شده که از دیدگاه مولف نتیجه خلاق و تازه ای را به همراه داشته است. دیدن تایپ و نوشتار به مثابه یک شی در گرافیک ایران بی سابقه نیست اما استفاده آن در یک مجموعه ی شعر، آن هم در لی اوت کتاب کمتر به چشم مخاطبان ایرانی آشناست.

کتاب به گونه ایست که پس از هر چند صفحه با یک پیش درآمد، به شوک طراحانه ای می رسد که در آغاز سکته ی غیر قابل تحملی به نظر می آید اما در مراحل بعدتر حس واکاوی و انتظار را برای شوک بعدی در مخاطب افزایش می دهد ، طراح در صفحات متعددی در کتاب با چینش دو شعر در دوصفحه ی روبرو که به نوعی باهم دارای رابطه ای هستند و استفاده یک تصویر واحد که تایپ در آن موضوع اصلی تصویر است، نوعی گره (آنطور که در نمایشنامه و یا فیلمنامه نویسی سراغ دارید.) را خلق کرده است که ریتم تکراری صفحات خالی، سفید و ساکت کتاب های شعر امروزی را درهم شکسته و به فریادی دست برده است که استفاده از عکس مستقیم و حقیقی آن را بیش از پیش رسا و قدرتمند کرده است.

باری با این همه در بعضی از صفحات، شعر ها گاها دچار مشکلات خوانایی هستند که در نوع خود نقص بزرگی است. تصاویر کتاب هیچگونه رابطه ی بصری نه در المان ها نه در مفاهیم با یکدیگر ندارند که در طول خواندن کتاب محتملا عده ای از مخاطبان را در این زمینه ناکام خواهد گذاشت، آندسته از خوانندگانی که در آثار یک شاعر یا هر هنرمند دیگری به دنبال خط مشی و تفکرات شخصی می گردند، از این رویه پیشبرد تصاویر لذت نخواهند برد.

جلد نیز همچون صفحات کتاب با رویکرد تایپوگرافیک طراحی شده است و از عنوان نسبتا نامتعارف کتاب نهایت بهره را برده است.»

حسین غلامی متولد 1373 در اصفهان است که در هنرستان هنرهای زیبا و دانشگاه هنر اصفهان در رشته گرافیک تحصیل کرده است.

مقاله ارسالی توسط: نوید نفیسی


image 
imageimageimage