هر اتفاقی در عصر حاضر تاریخچه‌ای دارد. مشخصات اولین دفعه‌ای که یک محصول، در مکانی رونمایی و مصرف شده تاریخچه‌ی آن را می‌سازد. اولین‌ها همیشه و همه جا در تاریخ ثبت می‌شوند. در این مقاله همان طور که از عنوانش برمی آید قرار است درباره‌ی تاریخچه برند سازی در ایران بگوییم. درباره اولین برندهایی که در ایران از سالها پیش فعالیت خود را شروع کرده‌اند و بعضا همچنان با موفقیت به کسب و کار خود ادامه می‌دهند.
کی برندها برند شدند؟
قانون ثبت برند و اختراعات در ایران سال ۱۳٠۴ تصویب شد. این نخستین بار بود که این قانون به ایران آمده بود و به تبع ایرادات بسیاری داشت. قانون تازه، موفق شده بود بخشی از حقوق متصدیان و صاحبان کسب کار را احیا کند اما خلأهای بی‌شمار قانونی و آگاهی‌اند ک مردم، مانع به ثمر نشستن مصوبات جدید می‌شد. در واقع با وجود این قانون هنوز هم تکلیف بسیاری از کسب و کارها مشخص نبود.
شش سال وضع به همین منوال گذشت تا اینکه چندین نفر از قانون گزاران در سال ۱۳۱۰ اولین اصلاحیه قانونی را در این زمینه ارائه دادند. اصلاحات تازه‌ای که به نقاط ضعف قانون اولیه توان بخشیده بود اما هنوز هم جای کار داشت.
بیشتر بخوانید: وعده برند یا brand promise چیست؟
فراهم شدن سوخت برای موتور‌های کسب و کار
اوضاع بهتر از گذشته شده بود و بازار رونق گرفته بود. منتها رونق بازار نه تنها نتوانست ضعف‌های قانون ثبت برند را پوشش دهد، بلکه به درجه اهمیتشان ضریب هم میداد.
برای مثال اگر تا آن زمان مسئولین ممالک با ده کسب و کار سروکار داشتند و می‌توانستند آنها را به خوبی مدیریت کنند، با رونق گرفتن بازار شمار این تجار افزایش یافته بود و دادرسی به آنها متصدیان امور را با مشکل مواجه میکرد. بدیهی است که به دنبال رونق بازار، نارضایتی‌ها نیز گسترش یافت و موجب ایجاد هرج و مرج شده بود. رفته رفته با گذشت زمان و گسترش صنایع و افزایش شمار برند‌های تازه، ابتلا به جرم، خیانت، فساد و سوءاستفاده از رقبا شدت بیشتری گرفت. همین مسائل نیز افراد را به فکر اصلاحات تازه‌اند اخت.
پس از بیست و هفت سال در نهایت سال ۱۳۳۸ اصلاحات گسترده‌ای در دستور کار دولت قرار گرفت. و بالاخره قانون ثبت برند پس از بیست و هفت سال تعلیق و تعویق، به سطحی رضایت بخش دست یافت.
طی این اقدامات اصلاح طلبانه در سال ۱۳۳۸ جواز ثبت اقلام دارویی، خوراکی، آرایشی و بهداشتی به قانون ثبت علائم و اختراعات اضافه شد. همین تغییرات به ظاهر ساده مانند سوخت فعال در موتور کسب و کارها ریخته شد و آنها را برای شروع و ادامه پرقدرت فعالیتشان مشتاق‌تر کرد.
مقررات جزایی
همزمان با گسترش قانون ثبت برند، مقررات جزایی نیز در قانون مجازات عمومی برای متخلفین در نظر گرفته شد. این مقررات در حال حاضر مواد 525، 529 و 530 قانون مجازات را تشکیل میدهد. طی این احکام با کسانی که از علائم تجاری دیگران سواستفاده میکنند برخورد سختی صورت می‌گیرد.
طبق ماده ۵۲۵ قانون مجازات اسلامی اگر کسی عمدا یا سهوا مهر، تمبر، برند و لوگوی شرکت، موسسه و یا اداره‌ای را جعل یا مشابه سازی کند، ضمن جبران خسارت‌های وارد شده به آن شرکت یا موسسه، به یک تا ده سال حبس محکوم خواهد شد. در ادامه‌های این حکم نیز آمده است چنانچه ثابت شود که جعل و سوء استفاده از برند یا هر کدام از مواردی که در بالا ذکر شد برای ضربه زدن به برند و تخریب آن بوده، حداکثر مجازات در نظر گرفته خواهد شد.
بیشتر بخوانید: توسعه برند چیست؟
طی اقداماتی اصلاح طلبانه در سال ۱۳۳۸ جواز ثبت اقلام دارویی، خوراکی، آرایشی و بهداشتی به قانون ثبت علائم و اختراعات اضافه شد.حمایت از کسب و کارهای ایرانی در سطح بین الملل
موضوع حمایت از علائم تجاری و صنعتی نه تنها در داخل ایران مطرح است بلکه با توسعه روابط بین المللی و تجاری و انتقال کالاهای مختلف از یک کشور به کشورهای دیگر اهمیت بسیاری دارد. به همان اندازه که وجود قانون‌های بازدارنده در داخل کشورها از بروز تخلف و جرم و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری میکند، در روابط بین المللی نیز لازم و اثر گذار است.
هنر، ابتکار، خلاقیت، زمان و انرژی کسب و کارها آنقدر ارزشمند است که کشورها وظیفه دارند از حقوق انها به بهترین وجه حمایت کنند. مشابه سازی یا کپی کردن از یک محصول می‌تواند ضرر‌های جبران نشدنی به کسب و کار اصلی وارد کند. خسارت‌هایی که می‌تواند هم به شهرت و اعتبار محصول و هم به میزان درآمد ش لطمه بزند.
همه این موارد سبب می‌شود که وضع مقررات بین المللی خاص در این زمینه جدی گرفته شود. تا اینجا که ما امروزه شاهد مقررات مختلفی در سطح بین المللی هستیم.
جایگاه ایران در این قرارداد بین المللی کجاست؟
ایران در اسفند ماه سال ۱۳۳۷ به کنوانسیون پاریس معروف به ” اتحادیه پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی ” در اسفند ماه 1337 ملحق شده است. ایران از سال۱۳۳۷ تعهد بین المللی را امضا کرده و تاکنون به اجرای مقررات این متعهد بوده است.
جزئیات تعهد نامه اتحادیه پاریس عبارت از حمایت مالکیت صنعتی در معنی عام کلمه است ؛ این حمایت شامل تمامی محصولات صنعتی ، کشاورزی ، مشروبات ، توتون ، مواد معدنی ، محصولات طبیعی یا مصنوعی و همچنین جلوگیری از رقابت نامشروع و… می‌شود.
بیشتر بخوانید: برند چیست؟
تک ماکارون جز اولین برند‌های ایرانی است. امروزه همچنان تک ماکارون با تنوع بی‌نظیر خود رقیب ندارد.برندها پیش از ثبت برند
رسیده ایم به جذاب‌ترین بخش مقاله‌ی امروز. این بخش از این لحاظ جذاب است که علاوه بر اطلاعاتی که به شما میدهد، احساساتتان را تحت تاثیر قرار میدهد. بسیاری از برندهایی که قرار است نامشان را به عنوان اولین برند‌های ایران معرفی کنیم برایتان آشنا هستند. مثل اینکه هنوز طعم برخی از این خوراکی‌ها زیر زبانتان است و یا با خدمات خاص آن برند خاطره دارید.
یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن این است که قدمت و تاریخچه برندها در ایران به سالها پیش از قانون ثبت برند برمی‌گردد. می‌توان گفت اولین برندها در ایران توسط دست فروشان کف بازار تبلیغ می‌شد. آن زمان که دست فروشی حوالی ظهر جنب سبزه میدان، پنیر تبریز، انار ساوه، ماهی جنوب یا گلاب کاشان می‌فروخت. محصولاتی که پسوند اخرشان نشان از کیفیت آنها داشت و همه ما آنها را بسیار شنیده ایم. در واقع عاملی که این پسوندها را برای ما قابل اعتماد کرده، کیفیت است.
قانون نانوشته
این قانون نانوشته فقط متعلق به ایران نیست. برندها در همه جای دنیا ممکن است بسیار قبل‌تر از اینکه ثبت شوند، میان مردم شناخته شده و محبوب باشند. این محصولات معرف مشخصات منحصر به فردی هستند که در ذهن مخاطب جای دارد. هر محصولی که بتواند در ذهن افراد احساسی را رقم بزند و آن احساس را ماندگار کند، بی شک برند است. حتی اگر از کاغذ بازی‌های اداری سازمان ثبت برند عبور نکرده باشد.
اولین برند‌های ایران
قالی سلیمان اولین برند در حوزه‌ی قالی و قالیبافی است. برند موفقی که کیفیت خوبش زبانزد تمام مردم است. در واقع می‌توان گفت هیچ کس در ایران نمی‌تواند بگوید نام این برند تا بحال به گوشش نخورده و یا لطافت بافت‌های ظریف این فرش را در خانه‌های دوستان و آشنایان لمس نکرده است. همه ما به گونه‌ای با قالی سلیمان آشناییم.
مواد غذایی به دلیل تنوع عمده‌ای که دارد تعداد برند‌های اولیه‌اش کمی بیشتر است. برای مثال برند مینو در تهیه خوراکی و بیسکوییت هایش پیشتاز بوده و برند ماکارون در تولید رشته‌های ماکارونی. پس از این دو نیز برند‌های بسیاری از جمله دینا، یک و یک، آب معدنی دماوند، رستوران نایب و… خود را به سازمان‌های ثبت برند ایران معرفی کردند.
خبر تاسف بار اینکه هنوز هم قانون ثبت و حمایت از برند پشتوانه جزایی محکمی ندارد.
از اونجایی که نیازمندی‌های ایران فقط شامل مواد خوراکی و موارد نام برده نمی‌شد شرکت‌های دیگر نیز در زمینه‌های متعدد شروع به فعالیت کردند. برای مثال اولین شرکت هواپیمایی، ماهان ایرلاین بود.
در زمینه صنعتی نیز شرکت‌های سینجر گاز، مادیران، ایران رادیاتور، گلبافت، بوتان، هاکوپیان، فراسو، آبسال، نیک کالا، امرسان، چرم مشهد، استیل البرز، پالاز موکت، داروپخش، پارس خزر و غیره جز اولین‌ها بوده‌اند .
همچنین در راستای ارائه خدمات، اولین بانک خصوصی در ایران به نام بانک پاسارگاد ثبت شده است.
همانطور که مشاهده می‌کنید، عمده این برندها از گذشته تا کنون مشغول ارائه خدمات‌اند . برخی از این برندها از لحاظ کیفیت و ارائه خدمات چنان موفق‌اند که تاکنون هیچ شرکت تازه‌ای نتوانسته با آنها رقابت کند.
بیشتر بخوانید: هویت برند چیست؟
چه گفتیم چه شنیدید؟
شاید مهم‌ترین دستاورد شما از خواندن این مقاله این جمله است: مسیر برندها از قلب مخاطبشان میگذرد. از گذشته تا به امروز، بلندی توانسته با موفقیت رشد کند و به فعالیت تجاری خود ادامه دهد که جزیی از احساسات و عواطف مردم جامعه‌اش شده باشد. در این مقاله نام‌های آشنایی را خواندیم که شاید تا بحال گمان نمی‌کردیم تا این اندازه قدیمی و با اصالت باشند. شما هم میتوانید در باکس نظرات از خاطرات نوستالژی خود با این برندها برایمان بگویید. از اولین مواجهه خود با اولین برند‌های ایران!
