برای گرفتن یک تست آماده اید؟ البته که این تست، مانند آنچه در سایت های مختلف به نام تست های روانشناسی منتشر میشود نیست. در واقع تست اصلی از من گرفته میشود و شما داوری میکنید. قبولی من در این تست کاملا به نظر شما بستگی دارد. به این که تا اینجای جملات همراه من آمدید یا خیر.
اگر تا اینجا همراه من بودید نشان میدهد جواب تست مثبت بوده و موفق شده ام. قضیه از این قرار است که شما با جملات اولیه من یا مجاب شدید ادامه پاراگراف را مطالعه کنید و یا اینکه کلید برگشت را لمس کردید و خارج شدید. اگر به اینجا رسیده اید یعنی من موفق شدم محتوای متنی ام را طوری بسته بندی کنم که در نگاه اولیه به دلتان بنشیند و با آن همراه شوید. این صفحه از روزرنگ را به مقوله بسته بندی محصول اختصاص داده‌ایم در ادامه با ما همراه باشید.
فرض کنید من به جای جملات بالا اینطور شروع میکردم: آیا میدانید بسته بندی مواد چیست؟ احتمالا شما هم در دلتان چیزی نثارم میکردید؛ میگفتید بله که میدانیم. اصلا مگر میشود کسی معنای کلمه ی ساده ای مثل بسته بندی را نداند؟ درست هم میگویید.
من هم چون به این امر واقف بودم، این مقاله را با طرح سوالی تکراری و کلی شروع نکردم.
بسته بندی چیست؟بسته بندی محصول
بگذارید واضح و روشن بگویم؛ در جملات اول تلاش کردم بسته بندی مقاله امروزمان را برایتان دیزاین کنم. اینکه شما تا اینجای کار با من همراهید نشان میدهد بسته بندی من خوب از آب در آمده و در تست پیروز شده ام.
در این مقاله قرار است درباره مفهوم و تعریف بسته بندی و اجزای اصلی آن بخوانیم. همچنین به نقش بسته بندی مناسب در فروش محصول اشاره میکنیم و کمی درباره بسته بندی های کپی شده میخوانید. پس مقاله امروز را هیچ جوره از دست ندهید.
بسته بندی چیست؟
اگر بخواهم بسته بندی را برایتان تعریف کنم باید بگویم چیزی است شبیه به ویترین فروشگاه ها. در بسیاری از مقالات بسته بندی را به لباس یا پوشش هم تشبیه کرده اند که تشبیه درستی است.
در حقیقت بسته بندی اولین چیزی است که از کالای شما به چشم میخورد، پس میتواند هم ویترین باشد و هم لباس و پوشش. البته که صرفا داشتن یک ویترین شیشه ای مد نظر نیست. فرض کنید روزی شما از هر محصولی که تولید کردید در ویترین یک نمونه میگذارید و اما زمانی یک طراح خبره دعوت میکنید؛ جناب طراح تنها یکی از محصولاتتان را طوری پشت شیشه دیزاین میکند که انبوه مشتریان مقابل فروشگاه شما صف میکشند؛ برای مشاهده یا خرید همان محصول.
برای مثال در یکی از شعب عطر فرانسه ویترین را اینطور طراحی کرده بودند که یک هنرپیشه‌ی بسیار معروف عطری که تولید کننده قصد تبلیغ آن را داشت در دست دارد. پوستر ویترین با رنگ سیاه و سفید طراحی شده بود و فقط آن محدوده ای که خانم بازیگر ادکلن را روی خود اسپری میکرد به رنگ های جذابی درآمده بود.
تنها چیزی که در این پوستر حقیقی بود شیشه ی ادکلنی بود که در تصویر روی دست خانم بازیگر منطبق شده بود. یکی از مشتریان که شیفته این تصویر سازی شده بود اصرار داشت فروشنده همان ادکلن موجود در ویترین را به او بفروشد. هر چه فروشنده تلاش کرد شخص را مجاب کند ادکلن موجود در فروشگاه همان رایحه را دارد، موفق نشد. مشتری همواره فکر میکرد شیشه‌ی دیزاین شده در ویترین با همه شیشه های مشابه در فروشگاه متفاوت است. در حالی که محتوای درون هر دو شیشه از یک برند و از یک کد محصول پر شده بود.
بسته بندی دقیقا به همین شیوه عمل میکند. قرار است به نسبت خوب بودن و قدرتی که دارد مشتریان پروپاقرص را مقابل غرفه ی شما متوقف کند.
در حقیقت بسته بندی خوب میتواند، خیل زیادی از مشتریان را به باشگاه هواداران شما اضافه کند و شمار زیادی از مخاطبان را نسبت به برند شما پایبند کند.
بدیهی است که لباس و عطر خوب در معاشرت با دیگران تاثیر بسزایی میگذارد. بسته بندی محصول، همان لباس و عطری است که محصول شما به تن دارد.
بیشتر بخوانید: توسعه برند چیست؟
بسته بندی محصول، همان لباس و عطری است که محصول شما به تن دارد.حال شاید برایتان پرسشی ایجاد شود مبنی بر اینکه آیا بسته بندی فقط لباس و ظاهر محصول را پوشش میدهد. باید بگویم خیر. در واقع اگر به تاریخچه ی بسته بندی سر بزنید مشاهده میکنید از همان ابتدا بسته بندی برای حفاظت و مراقبت از کالا وارد بازار شد.
پین جز نخستین افرادی بود که در سال ۱۹۶۲ واژه ی بسته بندی را تعریف کرد. به گفته ی آقای پین بسته بندی عبارتست از:
- یک سیستم که زمان تهیه ی کالا را جهت انتقال، توزیع، ذخیره، خرده فروشی و مصرف کاهش می دهد.
- یک مفهوم تضمین کننده برای تحویل مطمئن کالا به آخرین مصرف کننده در شرایط مطلوب و با حداقل هزینه است.
- بسته بندی یک عمل فنی اقتصادی است که هزینه ی تحویل کالا را به حداقل می رساند، در حالی که فروش و در نتیجه سود حاصل از آن را به بالاترین حد افزایش می دهد.
امروزه نیز وظیفه اصلی بسته بندی مراقبت از محصول است. یک محصول برای اینکه سالم به مقصد خود برسد نیاز به مراقبت دارد. البته شیوه های مراقبتی هر یک از محصولات بسته به خودشان است اما عمدتا در مواجهه با حمل و نقل جاده ای، انبار داری، تقلب و دزدی، همچنین شرایط محیطی مانند دما، در معرض میکروب ها، رطوبت و نور آسیب پذیرند و لازم است با بسته بندی مناسب این آسیب ها را به حداقل برسند.
قابل ذکر است که شرکت استاندارد بریتانیا واژه ی بسته بندی را به عنوان هنر یا عملیات مورد استفاده در آماده سازی کالا برای حمل، نگهداری و تحویل به مشتری تعریف میکند.
یک نکته مهم که درباره بسته بندی وجود دارد این است که بسته بندی در ابتدا با احساس نیاز به مراقبت از محصولات به وجود آمد اما در ادامه تولید کنندگان وقتی مشاهده کردند بسته بندی تا چه اندازه میتواند روی فروش کالاهایشان اثر گذار باشد، آن را وسعت دادند و از این صنعت حمایت کردند.
بسته بندی محصولات به نام مراقبت از محصول بود و به کام تبلیغات آن.اجزای اساسی بسته بندی چیست؟
طراحان و تولید کنندگان به خوبی آگاهند که بسته بندی محصول از دو جز به هم پیوسته تشکیل شده است. اولین جز کاری است که در پشت صحنه بسته بندی کالا انجام میگیرد و به عهده ی طراح گرافیک است.
در مرحله گرافیکی، شناخت نیاز مشتری، فرهنگ جامعه ای که محصول در آن عرضه میشود و پیام رسانی و اطلاع رسانی دقیق و گویا مورد توجه گرافیست قرار دارد.
طراحی فرم و استایل بسته بندی، استایل و فرم بدنه محصول، طراحی لیبل و لوگو روی بسته بندی، نوع ارتباط فیزیکی و عاطفی با محصول، خلق تصاویر سه بعدی و… از وظایف طراح گرافیک است.
مدیری که به اصول رقابت و بازار آشناست به خوبی درک میکند که امروزه غول چراغ جادو در دستان طراحان گرافیک است. تولید کننده ای که بخواهد در میدان رقابت بی نظیر عمل کند باید به این امر واقف باشد و در صورت توان سرمایه گذاری عمده ای برای طراحی خلاقانه بسته بندی هایش کنار بگذارد. اما مرحله دومی نیز وجود دارد که اگر نباشد قدم اول نیمه تمام میماند.
جز دوم بسته بندی به عهده طراحان صنعتی است شناخت کاربر و بازار مصرف، فرم و استایل بسته بندی، لوگونومیک بودن و مطابقت با ابعاد آنتروپومتریک از اصول اولیه طراحی صنعتی می باشد.
طراحان صنعتی با ابزار و امکانات ویژه ی خود ایده های طراح گرافیک را چاپ و تولید میکنند. البته که اینجا هم رعایت بسیاری از نکات به کیفیت کار کمک میکند. مثلا استفاده از متریال مرغوب و یا کیفیت چاپ خوب که در آینده مفصل درباره این محتوا صحبت میکنیم.
بیشتر بخوانید: نام تجاری چیست؟
امروزه غول چراغ جادو در دستان طراحان گرافیک است.بسته بندی چه نقشی در صحنه فروش کالا دارد؟
تیر اول مجله، جلد کتاب، ویترین فروشگاه، لباس گرم در هوای زمستانی؛ به نظر شما هر یک از این مفاهیم قرار است چه اتفاق مشترکی را رقم بزنند؟ هر یک از این واژه ها سه کار در قبال صاحب خود انجام میدهند.
اول اینکه از محتوای درونشان مقابل تهدیدات و آسیب های احتمالی محافظت میکنند. دوم هویت صاحب خود را نشان میدهند و سوم ویژگی ها و شناسنامه مالک خود را در اختیار دیگران قرار میدهند. دقیقا همین سه وظیفه به عهده بسته بندی محصولات نیز وجود دارد.
یعنی مشتری انتظار دارد محصولی که به دستش میرسد اولا در سطح اجتماع پوشش پذیرفته و چشم نوازی داشته باشد. همچنین این بسته باید بتواند محصول و محتوای درون خود را از آفات و آسیب ها حفظ کند. مشتری منتظر است یک محصول سالم از شما تحویل بگیرد. اگر به هر دلیلی بسته بندی شما نتواند امنیت محصولتان را فراهم کند به چه کار می آید؟
فرض کنید یک ست سفالی درجه یک سفارش داده اید. مبلغ قابل توجهی نیز برای آن پرداخت کرده اید. بسته که به دستتان میرسد از زیبایی جعبه و محتویاتش به وجد می آیید، اما متاسفانه در حمل بار یکی از فنجان ها ترک خورده است. در چنین موقعیتی آیا بسته بندی شیک و فاخر محصول به چشم شما می آید؟
قطعا جوابتان منفی است. احتمالا اولین موضوعی که ذهنتان را به خود جلب میکند این است که چرا شرکت تولید کننده بین ظروفش از بالشهای هوا یا کاغذهای محافظ استفاده نکرده است؟ و اتفاق بعدی که برایتان می افتد احتمالا این است که دیگر برای بار دوم از آن تولید کننده محصولی سفارش نمیدهید و با خودتان میگویید ممکن است این اتفاق دوباره برای محصول مورد نیازتان بیفتد پس به شرکت قبل اعتماد نمیکنید و به دنبال یک تولید کننده دیگر میگردید.
سومین انتظاری که مخاطب از بسته بندی محصول دارد این است که بتواند از روی آن به مشخصلات محتوای درونش پی ببرد.
برای مثال ذکر شود چه مقدار چربی و کربوهيدرات در فلان بسته غذایی وجود دارد؛ و یا مثلا تاریخ تولید و انقضای محصول چه زمانی است؟ درباره مواد غیر خوراکی نیز مشخصاتی وجود دارد که لازم است در شناسنامه محصول ذکر شود.
برای مثال برای معرفی و نحوه استفاده یک وسیله ی برقی شرکت تولید کننده یک بروشور با تخمین سوالات احتمالی قرار میدهد. سوالاتی از این دست شامل شناسنامه محصول میشوند و مشتری منتظر است پاسخ آنها را در بسته بندی ببینید.
تقلید در بسته بندی
متاسفانه در ایران بیشتر از اینکه فکر و هزینه طراحان و تولید کنندگان صرف ایده ای نو و تازه شود، صرف کپی کردن میشود. اگر قرار باشد تقلید وکپی کردن در کار راه حل رسیدن به موفقیت باشد، باید آنقدر قوی اجرا شود که دستمایه تمسخر و سوژه یابی نشود.
همواره یه این موضوع توجه کنید که تقلید از خلاقیت دیگران و استفاده از بسته بندی آنها برای محصول خودتان نه تنها موجب پیشرفت محصول شما نمیشود بلکه اعتبار اولیه محصولتان را نیز هدر میدهد. هر شرکت حرفه ای برای بسته بندی محصول منحصر به فرد خود از شعار و برنامه خاص خود استفاده میکند.
کسانی که از محتوای تقلیدی استفاده میکنند، در صورتی میتوانند به اندازه همان طرح اولیه بازخورد مثبت بگیرند که شعار و کیفیت محصولشان دقیقا مانند کالای الگوگرفته باشد.
بیشتر بخوانید: برند چیست؟
تقلید و کپی از یک طرح شناخته شده، هویت محصول شما را خدشه دار میکند.این امکان وجود ندارد فقط بخشی از یک کار حرفه ای را تقلید کنیم. مثلا امکان ندارد فقط بسته بندی یک کار را دریافت کنیم و لوگوی خودمان را پایش بزنیم. مثل این است که بسته بندی یک رستوران ایتالیایی را برای ساندویچ های فلافل لبنانی مصرف کنیم.
اگر قرار است طرح یا لوگویی را کپی کنید باید همه جزئیات محصول اولیه را حفظ کنید، همچنین لازم است کیفیت محصولتان دقیقا مشابه محصول کپی شده باشد که این غیر ممکن است. قبول کنید که نمیشود با چند تغییر رنگ ساده و عوض کردن جهت خطوط طراحی منحصر بفرد آن برند را متعلق به خود کنید. اتفاقی که در ایران زیاد مشاهده میکنیم. طرح های آشنایی که وقتی خوب دقت میکنیم از یک نمونه خارجی نشات گرفته شده است.
اگر محصول خود را با طرح و بسته بندی خاص خودتان هر چند ساده به بازار عرضه کنید چندین قدم جلوترهستید از اینکه مشتری تصور کند یک محصول فیک به او تحویل میدهید با رویه ای که برای خودتان نیست. تقلید و کپی از یک طرح شناخته شده در درجه اول هویت محصول شما را خدشه دار میکند. در حالی که شما متوجه نیستید یک تضاد فرهنگی را به مشتریانتان عرضه میکنید.
بسته بندی و طرح هر محصول باید طبق فرهنگ جامعه مدنی همان منطقه طراحی شود. سلیقه ها و آداب رسوم و عقاید مردم مهر تایید به کالای شما میزنند. این نشان میدهد سلایق و فرهنگ ها نیز در بسته بندی دخیل هستند. پس تمام تلاشتان را بکار گیرید و از محتوای کپی شده استفاده نکنید.
سلایق و فرهنگ ها نیز در بسته بندی دخیل هستند.بسته بندی متاثر از چیست؟
بسته بندی متاثر از دو عامل مهم است. عامل اقتصادی و فنی. هر یک از این عوامل به صورت مجزا بر نوع کمیت و کیفیت بسته بندی اثر گذارند.
برای مثال بسته به اینکه حجم تولیدات یک محصول چقدر است و یا اینکه برای توزیع قرار است چه مسافتی و چالش هایی را پشت سر بگذارد، بر روی هزینه تمام شده کار تاثیر گذار است. عوامل دیگری نیز وجود دارند که در لایه های پنهان تر به اقتصاد مربوط میشوند. مثلا سلیقه ی مشتریان، افزایش تعداد فروش، رقابت بازار و شرایط اقتصادی کشور مبدا و مقصد.
اینکه میگوییم افزایش حجم تولید بسته بندی متاثر از عوامل اقتصادی است، اتفاق ناگواری نیست. از قضا در این موارد بسته بندی برای شرکت تولید کننده در حجم بالا مقرون به صرفه در آمده و فروش بالای کالا باعث میشود فروشنده هزینه بسته بندی آن را نیز متقبل شود. البته این شرایط در صورتی اتفاق می افتد که تولید کننده با همکاران خود رقابت تنگاتنگی را تجربه کند.
همانطور که در مصداق های اقتصادی میبینید بخشی از این مسائل مستقیما در ارتباط با تولید کننده است و برخی دیگر هیچ ارتباطی با تولید کننده ندارد. مثلا سلایق شخصی مشتریان در یک منطقه از دایره اختیارات تولید کننده خارج است. همچنین با افزایش درآمد سالانه، زندگی مردم رشد بیشتر میکند و یک قدم به سمت تجمل پیش تر میرود. پس در آمد نیز میتواند روی سلیقه جامعه اثر گذار باشد. مشتریانی که تابحال به دنبال اجناسی کارآمد با قیمت مناسب میگشتند اکنون در کنار کیفیت طرح فانتزی و زیبای محصول نیز برایشان مهم جلوه میکند.
حس تنوع طلبی جامعه را به سمت و سویی سوق میدهد که همواره در انتخابات خود تجدید نظر کنند و به دنبال مواردی جدید تر و چه بسا جذاب تر برای رفع نیازشان بگردند. همین است که تولید کننده بدون اینکه خودش در این تغییرات نقشی داشته باشد، مجبور به تغییر روند خود میشود. اگر تولید کننده نتواند خودش را با سلایق تازه ی مردم مطابقت دهد احتمالا عده بسیاری از مخاطبینش را از دست میدهد، و این ابدا به سودش نیست.
همچنین افزایش جمعیت نیز میتواند در روند اقتصادی تولیدات یک شرکت اثر گذار باشد. واضح است که هر چه جمعیت بیشتر شود بازار ها نیز رقابتی تر میشوند و حفظ بقا در بازار به مراتب سخت تر و مهم تر جلوه میکند. از این رو می توان جمعیت را نیز یکی از عوامل تأثیرگذار بر روی بسته بندی دانست.
تکنولوژی را میتوان زیر مجموعه عوامل فنی متاثر بر بسته بندی قلمداد کرد.اما بعد از عامل اقتصادی به عامل فنی میرسیم. عوامل فنی نیز یکی دیگر از موارد مؤثر بر بسته بندی کالاها است به طور مثال تکنولوژی را میتوان زیر مجموعه عوامل فنی متاثر بر بسته بندی قلمداد کرد.
وجود یا عدم وجود تکنولوژی تولید ارتباط موثری در بسته بندی کالا دارد. فرض کنید سلایق مخاطبانتان را میشناسید و با گام به گام آنها بسته بندی و ظاهر محصولتان را آپدیت میکنید اما در روند تولید پک های بروز سانی شده به مشکل میخورید؛
برای مثال دستگاه های چاپ قدرت لازم برای چاپ روی بسته بندی های شما را ندارند. اینجاست که درجه اهمیت عوامل فنی مشخص میشود. عوامل فنی نیز فقط شامل تکنولوژی نمیشود بلکه اگر دقیق تر شویم، شرایط عرضه ی کالا نیز میتواند یکی از عوامل فنی باشد.
برای مثال در فروشگاه های بزرگ افراد این اختیار را دارند تا از بین محصولات بیشمار از یک نوع کالا آزادانه انتخاب کنند. در این موارد به واسطه دسترسی گسترده ای که توسط فروشگاه ها و هایپر ها در اختیار جامعه قرار میگیرد تولید کننده مجبور است بسته بندی خود را اصلاح کند و به بهترین نحو به بازار عرضه کند.
در هایپر های امروز بدون اینکه کسی به عنوان فروشنده از محصول به خصوصی تعریف و تمجید کند، مشتری شخصا کالای مورد نظرش را انتخاب میکند.
بر همین اساس چگونگی بسته بندی و جذابیت آن نقش بسیار مهمی در انتخاب کالای شما دارد. شاید بتوان گفت در جامعه امروز به دلایل گفته شده چیزی که خریدار را به سمت محصول شما سوق میدهد، جدای از خوشنامی و قیمت و تجربه مصرف، بسته بندی خلاق و پویای محصول است.
شرایط عرضه ی کالا نیز میتواند یکی از عوامل فنی باشد.مواد اولیه در صنعت بسته بندی
در بسته بندی کالا عوامل موثری مثل نوع محصول فاسد شدنی بودن یا نبودن، جنس محصول، مدت زمانی که در راه است، میزان ظرافت و شکنندگی و … نقش دارند.
یعنی بسته به هر یک از شرایط گفته شده نوع و شکل بسته بندی تغییر میکند. در واقع میتوان گفت بسته بندی محصولات به رویکرد آنها بستگی دارد. برای بسته بندی محصولات با توجه به رویکردشان از مواد و متریال های متفاوتی استفاده می کنیم. البته نقش اول این صحنه به عهده صنعت چاپ است که در مقالات آینده مفصل درباره اش گفتگو میکنیم.
اهمیت صنعت چاپ، مواد و تکنیک های آن در این زمینه آنقدر مهم است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. اما در یک تقسیم بندی کلی مواد مورد استفاده در بسته بندی کالا به شرح زیر است:
- مواد سلولزی
- مواد پتروشیمی
- مواد فلزی
- شیشه
- کاغذی
- چوبی
- و …
همانطور مشاهده میکنید به چندین مورد از متریال هایی که در بسته بندی از آن استفاده میشود اشاره کردیم اما اگر میخواهید درباره همه متریال های بسته بندی و انواع آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، منتظر مقالات بعد باشید.
امروزه بسته بندی علاوه بر کارکرد حفاظتی، کارکرد تبلیغاتی نیز دارد.جمع بندی
در ابتدای بحث گفتیم بسته بندی محصول مانند تیتر اول مجله است، مانند چهره و صورت یک آدم، مانند ویترین یک عطر فروشی مجلل، مانند یک لباس و پوشش. بسته بندی یکی از راه ها بسیار مهم ارتباطی است. ارتباط موثر و بادوام بین مخاطبان و شرکت تولید کننده.
بسته بندی هویت و شخصیت کالای شما را به دیگران معرفی میکند و موجب جذب بیشتر مشتری میشود. همچنین اشاره کردیم تنها وظیفه ی بسته بندی جذب مخاطب نیست؛ بلکه همانطور که از تاریخچه بسته بندی بر می آید در ابتدا به این هدف وارد بازار شد که بتواند از محصول تولید کننده در مقابل خطرات و تهدیدات و چالش های متعدد و میکروب ها محافظت کند.
بسته بندی از همان ابتدا برای این ابداع شد که بتواند محصول مورد نظر را بدون ذره ای آسیب به دست مشتری برساند. رفته رفته علاوه بر کارکرد محافظتی یک مفهوم تبلیغاتی نیز به آن اضافه شد. امروزه مفهوم تبلیغاتی نقش پر رنگی در بسته بندی ها دارد.
حال شما فرض کنید در این مسئله مهم برای فروش بیشتر محصولات خود دست به دامن تقلید و کپی کردن از یک طرح خارجی شوید. از آنجایی که هیچگاه کیفیت محصول کپی شما در سطح برند اصلی نیست، پدیده با شکست مواجه میشود؛ اعتبار و ارزش اولیه اش کمرنگ میشود و در نظر مردم همواره یک محصول فیک است. درحالی که ممکن است محصول شما کیفیت مناسبی نسبت به باقی رقیبان هم رده اش داشته باشد.
در ادامه به این موضوع پرداختیم که اقتصاد و امکانات عوامل موثر بر بسته بندی هستند و در باره هر یک از این موارد توضیح دادیم. مثال هایی هم از متریال پایه بسته بندی زدیم اما به شما این مژده را میدهیم که در مقالات آتی درباره انواع و ابزار بسته بندی بیشتر صحبت کنیم.
