طراحی پوستر فجر، خودکشی گرافیکی است

روز گذشته همزمان با آغاز به‌ کار هیات انتخاب بخش سودای سیمرغ سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر با حضور محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی، ابراهیم داروغه‌زاده دبیر جشنواره، اعضای شورای سیاستگذاری و اعضای هیات انتخاب سودای سیمرغ، پوستر جشنواره رونمایی شد.

از آنجایی که طراحی پوستر جشنواره فیلم فجر هر ساله با حواشی‌هایی همراه بوده و در سه سال اخیر به اوج خود رسیده است، پیش‌بینی میشد که طراحی پوستر این دوره از جشنواره فیلم فجر نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود. در همین اساس ساعاتی پس از رونمایی پوستر سی و ششمین جشنواره فیلم فجر، یکی از روزنامه‌های سینمایی در صفحه اینستاگرام تلگرام خود مطلبی را با این مضمون منتشر شد : «ساعاتی قبل از پوستر جشنواره فیلم فجر رونمایی شده است، پوستری که پیش‌بینی میشد با توجه به حواشی پوسترهای دو سال گذشته با دقت و کیفیت بالاتری طراحی شود. با وجود ظاهر خوش آب و رنگ پوستر امسال به نظر می‌رسد این پوستر با الگو گرفتن از ساده‌ترین طرح‌های آماده فوتوشاپی که با یک سرچ گوگل در دسترس است، طراحی شده. همانطور که در تصویر می‌بینید بال‌های سیمرغ عینا از یک طرح آماده اینترنتی کپی‌پیست شده است و طرح کلی برداشتی ساده از آبجکت‌های آماده است و به نظر می‌رسد باز هم وقت و انرژی لازم برای پوستر جشنواره فجر صرف نشده است.» انتشار این مطلب سرآغازی برای انتقادات تخصصی و غیر تخصصی اهالی و دوستداران سینما بود. نکته جالب توجه این است که این در این مطلب اسمی از صاحب اثر برده نشده است تا در ساده‌ترین حالت ممکن، امکان پاسخگویی به صاحب اثر داده شود. در همین راستا با تعدادی از گرافیست‌های فعال در این حوزه مشورت کردیم که متفق‌القول بودند که پوستر به هیچ‌عنوان کپی نیست و استفاده از آبجکت‌ها برای طرح‌های گرافیکی روند معمولی است. همچنین در ادامه بررسی‌های انجام شده با حمیدرضا بیدقی طراح سی‌ و ششمین جشنواره فیلم فجر گفت‌و‌گو کردیم.

حمیدرضا بیدقی درباره هجمه‌های نسبت به طراحی پوسترهای جشنواره فیلم فجر انجام شده است، توضیح می‌دهد: «پوستر جشنواره فیلم فجر یک چالش بزرگ است و به نوعی یک خودکشی گرافیستی است. به دلیل اینکه طراحی پوستر برای جشنواره فیلم فجر یکی از پر دردرسرترین و سخت‌ترین کارهایی است که در عمر حرفه‌ای یک گرافیست انجام می‌شود. تجربه طراحی پوستر در 5 دوره پوسترهای اصلی و فرعی جشنواره فیلم فجر را داشته‌ام. سختی این کار به چند دلیل است که اصولا سینما حرفه پرگیر و داری است. در حوزه‌ای که مسائل مالی و بودجه مطرح است، مدعی‌های زیادی وجود دارد و به الطبع جناح‌بندی‌های مختلفی داریم. متاسفانه با آغاز جشنواره فیلم فجر جناح‌های مختلف به یکدیگر حمله می‌کنند. آغاز این حملات از رونمایی پوستر آغاز می‌شود و تا روز اختتامیه ادامه خواهد داشت. البته چندان مایل نیستم درباره حوزه‌ای که اشراف کاملی نسبت به آن ندارم، اظهار نظر کنم و مانند کسانی عمل کنم که متاسفانه تخصصی درباره طراحی پوستر ندارند و اظهار نظرهای سطحی می‌کنند.»
بیدقی از روند ایده‌پردازی و اجرای پوستر فیلم فجر می‌گوید: «سه ماه پیش با من تماس گرفتند و به دلیل سابقه کاری که در زمینه گرافیک دارم، پوستر این دوره از جشنواره فیلم فجر را سفارش دادند. نزدیک به 12 اتود مختلف را کار کردم. جلسات متعددی برگزار شد و این طرح‌ها رد کردند. طراحی پوستر جشنواره فیلم فجر صفر تا 100 به عهده طراح نیست و ماحصل یک تیم مدیریتی است. مدیران جشنواره می‌خواستند یک سیمرغ متفاوتی طراحی کنم. در میان پیش‌طرح‌های ارائه شده، کانسپت آب را پیشنهاد کردم که مورد تایید قرار گرفت.»

او در ادامه بیان می‌کند: «گرافیست برای اجرای طرح از فرش زیر پایش و مونتاژ یک اثر هنری گرفته تا آبجک و پلاگین‌های مختلف می‌تواند از هر چیزی استفاده کند. به قول استاد کیارستمی که افتخار داشتم بهترین پوسترها را برای بزرگداشت ایشان طراحی کردم، گرافیست میتواند کپی کند اما باید از کپی خودش جلوتر باشد. ضمن اینکه پوستر سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به هیچ‌عنوان کپی نیست.صرفا از آبجکت‌های قطرات آب استفاده کردیم. تعدادی از آبجکت‌های استفاده شده در این پوستر در جستجوی گوگل خریداری یا دانلود شده است و یک سیمرغ ساختیم. مانند معماری که برای ساخت خانه از مصالح مختلف نظیر آجر، سیمان و تیرآهن استفاده می‌کند. آیا خانه کناری ادعا می‌کند که نباید از تیرآهن خانه من استفاده کنید؟ با افتخار می‌گویم که نتیجه کار بسیار خوب شده است. از خوب بودن این پوستر همین بس که دیده شده است و واکنش‌های زیادی به همراه داشته است. ما پیش از آنکه وارد مرحله اجرا شویم، می‌دانستیم که چنین واکنش‌هایی شکل می‌گیرد. چرا که پوستر ورودی برای زدن جشنواره است. همانطور که پوستر دیگری از من در جشنواره فیلم فجر که سی پرنده تشکیل یک سیمرغ داده بودند با اینکه از نگاه مخاطبان بهترین پوستر تا امروز انتخاب شده بود، با چنین موضع‌گیری‌های سطحی مواجه شد. متاسفانه گرافیست‌ها همیشه قربانی حملات خارجی از جشنواره هستند اما من قربانی نیستم و با دانش و تجربه وارد این حوزه شدم. معتقدم جایگاه من در طراحی پوستر با نقدهایی غیرتخصصی خدشه‌دار نمی‌شود، بلکه از بیسوادی و بلاهت سایتی که اسم سینما را روی خودش گذاشته است، ناراحت شدم. به نظرم دیده شدن به هر قیمتی از اصول حرفه‌ای به دور است. به خاطر لایک‌های بیش‌تر باعث شویم که هجمه‌های مختلفی صورت بگیرد، اگرچه بیش‌تر این هجمه‌ها اثری روی من ندارد اما افول اخلاقی در کنار فراموشی فرهنگی آزاد دهنده است. یک سایت سینمایی موجی را ایجاد می‌کند و عده‌ای روی این موج‌ها سوار می‌شوند. از بین رفتن مناسبات اخلاقی، نقد درست و تخصصی من را ناراحت می‌کند که هر کسی به خودش اجازه اظهار نظر می‌دهد. همه ما می توانیم درباره این پوستر اظهار نظر کنیم اما اینکه دست بزنیم و پا بکوبیم که ببنید پوستر جشنواره کپی شده است، نوعی مریضی است. این درحالی است که بسیاری از بزرگان نظیر سیف‌الله صمدیان و تقی‌پور نسبت به این هجمه‌ها واکنش نشان دادند. همچنین سیل عظیمی از مردم کار را دوست داشتند و نظراتشان را در شبکه‌های مجازی اعلام کردند.»

بیدقی اظهار کرد که مسئولان جشنواره از پوستر حمایت کردند: «سلیقه مدیران فرهنگی بسیار اهمیت دارد. خوشبختانه کسانی که این جشنواره فعالیت می‌کنند بسیار متفکر و متفاوت هستند. مشکلاتی که در دوره‌های پیشین کمابیش وجود داشت را در این دوره به هیچ عنوان نداشتم .آقایان نجفی و داروغه‌زاده از پوستر حمایت کردند، چراکه این کار کپی نیست، اگر کپی بود من با شرمندگی نابود می شدم. تاکید میکنم که استفاده از پلاگین و آبجکت برای بیان گرافیکی کپی نیست. این یک اشتباه زشت است که این سایت سینمایی رواج داده است. اگر استفاده آبجکت کپی بود هیچ گرافیستی نباید از نقطه، خط و گل استفاده کند. اطلاعات کلی درباره اصول گرافیکی با سرچ ساده در گوگل قابل بررسی است.» طراح پوستر سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در پایان اضافه کرد: «باور کنید این برخورد به قدری زننده است که باعث می‌شود افراد بی‌اطلاعی به راحتی توهین کنند و تمام کارهایم را زیر سوال ببرند. من تا امروز 50 پوستر برای جشنواره فیلم فجر طراحی کردم. جالب اینجاست که سایت دیگری ادعا کرده است، این پوستر رسما کپی است و نمونه‌ پوسترهای سال‌های گذشته جشنواره فیلم فجر را آورده است و آن‌ها را تحسین کرده است که از نمونه کارهای من است. در واقع این جریان یک تسویه حساب است که با کشتن هر چیزی، اصول اخلاقی و حرفه‌ای را زیر پا می گذارند.»


  1. واقعا متاسفم براي دستاندركاران جشنواره مخصوصا كساني كه در راس امور انتخاب بخش پوستر و كارهاي تبليغاتي جشنواره هستند، اگر به فكر آبروي ملي اين مملك بوديد، به جاي اين پوستر برگه‌هاي سفيد با يك تايتل نوشته ساده به سراغ افتتاح جشنواره مي‌رفتيد، و هر روز بيش از پيش به اين نتيجه ميرسم كه گرافيست‌هاي مجرب و آگاه اين كشور با بيرون از مرزها فعاليت دارن يا در لابلاي زندگي خشن و بيرحم به كنجي خزيده و به دنبال باز كردن گره‌هاي مالي و رواني زندگيشون هستند و دوستاني اين‌گونه بزرگترين جشنواره ملي اين كشور رو به سخره ميگيرن …

  2. من از طراحان پوستر جشنواره فجر بودم…سال 73…
    26سال پیش
    به نظر میاد شما بر اساس سرچ گوگل و تصاویر موجود که کیفیتشون بالاس فکر می کنید….البته حق دارید چون هزینه اجرای تری دی رو سفارش دهنده پرداخت نمی کنه
    …تایید این طرح تفکر مدیریت رو هم نشون میده که کار استاد آغداشلو رو رد می کنن و حتی دستمزدشون رو هم پرداخت نمی کنن…و چهره مرحوم علی حاتمی رو به یک پلاکارت کش سفارش می دن و اون میشه پوستر جشنواره به اصطلاح فجر..
    ما در کشوری زندگی می کنیم که هنوز فیلم روی پرده سینما آمریکاس و تلویریون محترم فیلم رو با دوبله عالی پخش می فرمایند…پس این پوستر در هماهنگی با مملکت ماست .

    خسته نباشید….

    1. سلام مهدی جان . پوسترت رو یادمه .
      اون زمان کانال های زرد تلگرامی و ایستایی و ….نبودن!!
      وگرنه همون سال هم میزدن پوسترتو له می کردن .
      اون زمان هنوز نقد تخصصی ارزش داشت و هرکسی به خودش اجازه ی اظهار نظر نمیداد .
      اگر هم کسی نظری میداد خودش دستی بر آتش داشت یا دو تا نقد درست داشت .
      این فضای امروز همه رو متخصص کرده و همه در سایه سنگ انداز شدن .
      کسانی می زنن که یک کار نکردن و ی نقد معتبر ندارن . الان کسی برنده س که لایک جمع کنه حتی به قیمت پست ترین کارها .
      نظرت جالب بود و البته قابل بحث . دوستت دارم و برات آرزوی تندرستی دارم . می شناسمت .

  3. به نظرم کپی نیست اصل هم نیست. این شکل استفاده از متریال های آماده در شأن این رویداد نیست و باید برای چنین سطحی همه چیز از صفرتاصد کاملا اوریجینال باید باشه. استفاده از متریال های دم دستی باعث لوث شدن ایده میشه و شده.

  4. کاری به اینکه کپی هست یا نیست یا از آبجکت آماده استفاده کرده یا نکرده یا اینکه می شد همین ایده رو به یک تری دی کار سفارش داد یا نداد و اینها ندارم فقط به عنوان یک گرافیست با 15 سال سابقه باید بگم متاسفانه پوستر خوبی طراحی نکردید آقای بیدقی عزیز.

  5. بازتوليد محتوي هرگز كپي نيست؛ هنرمند اين اثر رزومه ي روشن و قوي اي دارد و انقدر داراي تجربه است كه تفاوت كپي را از بازتوليد تشخيص دهد؛ زمانه ي امروزي زمانه ي توليد از صفر نيست و هنرمند كسي است كه با داشته هاي فعلي خلاقيت خود را بيازمايد؛ قضاوت نابجا و غير عادلانه شرايط را بهتر نميكند؛ در كيفيت و تلاشي كه در پس توليد اين اثر بوده شكي وجود ندارد؛ در توليد يك فيلم، در نوشتن يك كتاب نيز شما بايد بسراغ منابع ديگر رفته و بتوانيد ايده هاي لازم را بكار گيريد و آنان را به روش خود استفاده كنيد.

  6. وقتی سفارش دهنده حرفه ای باشه کار هم خوب از آب در میاد. اما سفارش دهنده کشک باشه طراح هرکسی هم که باشه بهتر از این در نخواهد آمد. طراح های اینگونه سترها معمولا در گرداب سفارش دهنده گرفتار می شوند

  7. با سلام…بدون تعصب، برای جشنواره ای در این حد که حتی برگزاری ملی اش در قیاس با دوره های بین المللی در سال های قبل تر از ارزش و اعتبارش نکاسته، بنظرم باید کاری قوی تر و شاخص تر طراحی شود..در اینکه این طرح از میان 12 اتود انتخاب شده، باید ریشه ی مشکل را در جای دیگر جستجو کرد…طراح ایده ی خود را اجرا کرده و سفارش دهنده هم پسندیده…به لحاظ ماهیت سینما و حضور نور بالاخص در آن و تاثیرگذاری عمیق نور در سینما، بنظرم حتی ایده ی رنگارنگی سیمرغ (آبی، آبکی، قطره ای، آبدار،…) در اجرا خیلی خوب از آب درنیامده….کار بسیار دارای رنگ های ضعیفی و بی حالی بر بستری سفید است که هیچ تحرک و نشاطی که لازمه و نیاز این چنین جشنواره ای است را القا نمیکند…همین نور با توجه به تعریف ماهیتی اش اگر در تاریکی گسترده شود، تاثیر و نمودش بسیار بیشتر است…مثلا میشد فضای کار تیره باشد و تاثیر چندین برابری همین نورها را دید….به هر حال فضای کلی کار بسیار لوکس و عروس پسند است……با نظر یکی از دوستان که برای این چنین رویدادی باید مواد اورجینال باشند موافقم…

  8. به عنوان کسی که سال هاست کار گرافیکی می کنم، از توجیه اقای بیدقی در کپی بودن اثرشون واقعا متحیر شدم…مقایسه کاری که کردن با استفاده از نقطه و خط و…!!!!!!

  9. من نمیدونم آقای بیدقی چه فکری کرده درباره دانش طراحان این حرفارو به دانشجوهای مبتدی گرافیک هم بزنین خنده اشون می گیره و نمیدونم شما با چه رویی از این کار حمایت میکنین

  10. حتي با فرض كپي نبودن آبجكت ها، من بعد از يك هفته هنوز ارتباط فرم را با محتوا در اين پوستر كشف نكردم! تصوير جلوه اي چشم گير دارد ولي بعد از چند ثانيه و فروكش كش كردن قوه ي خيالم، قوه ي عقلم ارتباط آب را با سينما نمي فهمد.

  11. سلام
    یه پوستر باید یه هدفی پشتش باشه
    فقط قشنگ نباشه
    یه پوستر جشنواره به این مهمی باید یه رسالتی رو برسونه
    وقتی بهش نگاه میکنی به هدف اون جشنواره پی ببری
    یه موضوعی رو ازش درک کنی
    اگر تو این پوستر متن نباشه به یه طراح نشون بدی میگه که تبلیغ نرم افزار و قابلیتهای فتوشاپه
    این پوستر فقط قشنگه
    اونم برای مردمی که سر رشته ای از گرافیک ندارن
    متاسفم

  12. خب، پنجاه وشش سالمه، از نوجوانی در کانون پرورش فکری با کار طراحی گرافیک آشنا شدم در این رشته تحصیل کردم و مشغول کارهستم وقتی چنین کارهایی می‌بینم قدرت بیانم را از دست می‌دم مثل وقتی که با یک خالی بند حرفه‌ایی روبرو می‌شم، فلج ذهنی می‌شم احساس می‌کنم کسی بشدت به من توهین کرده و من قادر نیستم از خودم دفاع کنم و ای وای برما.

  13. آقای حمیدرضا بیدقی بنظرم در وضعیت فعلی کشورمون که اینقدر مشکل بی آبی داریم و آب قطع است طراحی این گونه پوسترها واقعا بی انصافیست.

  14. نظرات عالی بود . هر کسی هم که توهین کرد مهم نیست .
    کاری انجام شد و خوشحالم مردم دوستش داشتند .
    همکاران هم عده ای موافق و عده ای مخالف بودند .
    کارهای بسیار بزرگ دیگری هم در راه هست .
    خوشحالم که توانایی انجام کار دارم .

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *