فونت علی بابا: داستان ویژگی‌های طراحی فونت اختصاصی این برند

نقش گرافیک در مطرح شدن برندها بسیار قابل توجه است. دیگر همه می‌دانیم که بدون استفاده از بسترهای گرافیکی مثل لوگو فونت، هویت بصری و… نمی‌توان جایگاه خوبی در دنیای پر زرق‌و‌برق کسب‌و کارها بدست آورد. علی بابا چند سالی است که جایگاه خوبی میان برندهای مسافرتی پیدا کرده و توانسته ارتباط خوبی را با مخاطب برقرار کند، به همین خاطر پروژه روز این هفته را به معرفی طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا پرداختیم. برای خواندن داستان طراحی این فونت و ویژگی های آن از زبان طراحان آن رضا بختیاری فرد و مهدی ارشادی همراهمان باشید.

طراحی فونت اختصاصی شرکت سفرهای علی بابا

هر پروژه را می‌توان به روش‌های متفاوتی انجام داد. می توان از روش‌هایی کمک گرفت که از قبل امتحان خود را پس دادند و نشان می دهند که دقیقا باید چه‌کار کرد. منظور ما نحوه جمع‌آوری داده‌ها، تفسیر و تدوین اطلاعاتی است که قبل از  شروع هر پروژه باید به آن توجه کرد. تصور موفقیت پروژه‌ بدون در نظر گرفتن این مرحله کمی مشکل بنظر می رسد.

اما روش شخصیت‌پردازی به هر سفارش هم مهم است. موضوعی که آن را با رفتن به دل داستان پروژه کشف خواهیم کرد. در هر پروژه وارد ماجرای برند می‌شویم تا بتوانیم فرآیند آن را با طراحی و دانش دیزاین تلفیق کنیم. کیفیت این کار به میزان ارتباطی که با پروژه برقرار می‌کنیم بستگی دارد.

داستان طراحی فونت علی بابا

بسیاری از شما داستان علی بابا را در کودکی شنیده یا دیده‌اید و با سندباد در سفر به سرزمین‌های دور همراه شده‌اید. شاید کودکانه به‌نظر بیاید اما برای رفتن به دل داستان علی‌بابا تصمیم گرفتیم دوباره به آن دوران سفر کرده و خود را جای شخصیت علی‌بابا بگذاریم تا درک بهتری پیدا کنیم. این روش، برای نزدیک شدن به سوژه بود که مطمئناً مسیر همه طراحان نیست. هرکس باید روش منحصربفرد خود را پیدا کند، همین تفاوت‌ها، تمایز و تنوع را ایجاد می کند.

اما این تازه اول ماجرای طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا است، خیلی خوش‌بینانه است اگر تصور کنیم همه چیز را یافته‌ایم. ما در نقطه شروع کار قرار داشتیم، جایی که با جمع‌آوری اطلاعات، تنظیم و دسته‌بندی مطالب، نقشه راه را باید می کشیدیم. سپس جلسه‌ای با کارفرما برگزار کردیم تا درباره آنچه بدست آوردیم مشورت کنیم. این کار چند حُسن داشت:

• به کارفرما این اطمینان را دادیم که کار را با برنامه شروع کرده‌ایم.
• به او یادآوری کردیم که تلقی ما از برند چیست!
• از کارفرما خواستیم تا با توجه به تسلطی که روی کسب‌وکار خود دارد برای بهتر شدن نقشه پروژه آن را ویرایش و تکمیل کند.

این جلسه لازم بود تا بتوانیم با اطمینان بیشتری طراحی را شروع کنیم.

انتخاب ابزار در طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا

طراحی همیشه با گپ و گفت درباره روش اتود کردن شروع می‌شود؛ جایی که در آن تصمیم می گیریم کدام ابزارها برای پیش‌برد پروژه مناسب هستند و چرا؟ انتخاب ابزار از اهمیت بسیاری برخوردار است. با توجه به اینکه فونت در پروژه علی‌بابا، بیش‌تر در فضاهای وب استفاده می‌شود از یک ماژیک نوک گرد استفاده کردیم. بله دقیقاً به همین سادگی! استفاده از چنین ابزاری در این مرحله جزئیات فرم‌ها را حذف می‌کند و به ما اجازه می‌دهد تا روی ساختار اصلی و اسکلت حروف تمرکز کنیم. کاری که داوینچی در برخورد با آثار خود به آن پی برده بود ما در طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا هم از آن استفاده کردیم.

علی‌بابا قوی و ماجراجو است و در دل جنگل و داستان‌های هزار و یک شب جای خود را پیدا کرده است. ماهم جست‌وجوهای ذهنی مان را جدی گرفتیم و خود را به دل داستان پرتاب کردیم تا در پس ذهن به خلاقیت‌هایی برسیم که در حین طراحی راه‌گشا هستند.

طرح و طراحی

به طراحی برگردیم. جایی که با حذف جزئیات و ویژگی‌های خوشنویسانه و تمرکز بر روی اسکلت حروف کار را پیش بردیم. با خود گفتیم بسیار خب ما به چه چیزی نیاز داریم؟ ویژگی‌های شخصیتی برند علی بابا را چگونه می توانیم به فرم حروف ترجمه کنیم؟ برای جواب این سوالات سراغ گنجینه‌ی همیشگی و در دسترس رفتیم: بررسی رفتار خطوط و برداشتمان از آن. خصوصیتی در خط تعلیق و شکسته نستعلیق ما را ترغیب کرد تا مطالعه تصویری بیش‌تری روی این خطوط داشته باشیم.

در کنار ویژگی‌های اتصالات و ترکیب‌ها، برخوردی که حروف این دو خط، با هم‌نشینی در کنار هم القا می‌کنند توجه ما را جلب کرد. نوعی ماجراجویی و گشت‌وگذار که با یافته‌های ما هم‌آهنگی خوبی داشت. به این نتیجه رسیدیم که هرجا به مشکل خوردیم به گنجینه خوش‌نویسی سر بزنیم، چون ما برخلاف چهل دزد بغداد نیازی به گفتن عبارت «افتاح افتاح سیم سیم» نداریم. (با گفتن این رمز از دل کوه دری باز می‌شد که گنج چهل دزد بغداد درون آن بود.)

اتود کردن

در زمان اتود کردن طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا به چند مورد توجه ویژه‌ای داشتیم:

• خود را محدود به فرم‌های همیشگی و معمول نکنیم (فارغ از اینکه در ادامه چنین اتفاقی بیافتد!)
• در مرحله طراحی اسکچ خوانایی اولویت نیست.
• حرکت قلم تعیین‌کننده است.
• شخصیت برند علی‌بابا را در ذهن داشته باشیم.

روی کلمات پرکاربرد برند مانند «گردشگری، سفر، استرداد بلیط، رزرو،هواپیما، قطار و…» بیش‌تر کار کردیم و به حروفی مثل «ر، ق، ف، س، و»بیش‌تر توجه شد؛ چرا که علی‌بابا از این حروف و کلمات بیش‌تر استفاده می‌کند.

ترسیم مسیر

در نتیجه ضمن پرداخت به لحن، فونت و پس‌از تقسیم‌بندی ویژگی‌ها، مسیر مشخص‌تری ترسیم شد:

1. چالش بسیار مهم، ویژگی‌های محتوایی علی‌بابا است که با مخاطب و خوانایی آن سروکار دارد: رویکرد ما در این موضوع همواره مطابق استانداردهای خوانایی است، اما سرعت خواندن متن می‌تواند متفاوت باشد. ما به این نتیجه رسیدیم که کمی درنگ، لازمه‌ی شخصیت برند بوده و لزومی ندارد نوشته‌ها با سرعت بالایی خوانده شود. استفاده از کشیدگی‌ها و نمایش پیچش‌های حداقلی چشم را کنترل می‌کند تا با سرعت مطمئن سفر شیرینی را تجربه کنیم.
2. ویژگی‌های فنی که با مسائل کاربردی مانند خوانایی و روان‌خوانی سروکار دارد: تک‌تک کاراکترها از حروف گرفته تا اعداد، علائم و اعراب‌ علاوه بر وضوح، باید از نظر زبان بصری بسیار هم‌آهنگ باشند. برای طراحی اعداد در طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا وسواس زیادی به خرج دادیم تا مخاطب در کم‌ترین زمان ممکن بتواند قیمت‌ها را درست بخواند. پرهیز از جزئیات زیاد، تمایز واضح وزن‌ها و توجه به استانداردهای فضای وب، همه برای رسیدن به هدف طراحی فنی و حرفه‌ای در نظر گرفته شده است.
3. ویژگی‌های شخصیتی که از صفات بارز شخصیت برند آمده است: به‌طور مثال در نسبت به‌کارگیری دور به سطح و استفاده از هندسه سیال و نرم سعی کردیم به ویژگی‌‌های شخصیتی برند نزدیک شویم. همچنین در تناسبات حروف طوری عمل کردیم تا جوابگوی استفاده در فضای وب بوده و با قرارگیری کلمات در کادرها تناسب خوبی ایجاد کند. ضمن تمایز در شکل کاراکترها، باید به ساختار ثبت شده در ذهن مخاطب وفادار بود. برای تیم طراحی بسیار مهم است تا فرم‌ها با چشم‌ آشنا باشد و حس ناخوشایندی القا نکند. این رفتار در کاراکتر «ح» مشهود است.

لذت سفر کردن و گشت‌وگذار در تمام طول سفر است.

برای بیان این صفت به‌ فکر افتادیم تا ترکیب‌های بیش‌تری طراحی کنیم و در برخی حروف کشیدگی‌هایی ایجاد کنیم. حروف «ک، س، ع، ط، ص، ‍ه‍، ‍ه» این ظرفیت را در خود داشتند. این کشیدگی‌ها از خطوط متنوع استخراج شده و سپس با توجه به شخصیت برند شخصی‌سازی شده است.

گزینش نهایی و پیاده‌سازی در نرم‌افزار

پس از طی کردن زمانی لذت‌بخش، نوبت به انتخاب بین طراحی‌ها می رسد. بعد از ۳ مرحله گزینش، کاراکترهای نهایی را برای اجرا به نرم‌افزار منتقل کردیم. در مرحله‌ی اول برای یک‌دست بودن ضخامت در تمام قسمت‌ها فقط اسکلت اصلی را رسم کردیم. سپس با طی کردن چندین مرحله و اصلاح نقاط قوت‌ و ضعف، به ضخامت و جزئیات اضافه کردیم تا کار پیش برود.

با ویرایش‌هایی که در طول طراحی داشتیم به یک خروجی اولیه و قابل ارائه رسیدیم تا آن را با کارفرما به اشتراک بگذاریم. بعد از ارائه نقطه ‌نظرات و اصلاحات متعدد، ساخت سایر وزن‌ها را با توجه به نیاز برند طی ۴ ماه (از ایده‌پردازی تا تکمیل) در مرحله‌ی اول به سرانجام رساندیم.

سپس کارفرما در پلتفرم‌های مختلف به تست و ارائه‌ی مشکلات احتمالی می پردازد، و مرحله دوم شروع می شود، جایی که به اصلاح و رفع همه موارد مطرح شده اختصاص دارد. معمولا این مرحله تا رسیدن به یک فونت کاربردی و بدون نقص پیش می‌رود.

سخن پایانی:

هر پروژه مسیر منحصربه‌فرد خود را دارد. فرآیندی که در اینجا توضیح دادیم، مسیری بود که ما در پروژه طراحی فونت شرکت سفرهای علی بابا طی کردیم تا به نیازهای این پروژه پاسخ دهیم. هدف ما از به اشتراک‌گذاری این پروسه این است که سایر طراحان این حوزه به خصوص طراحان جوان‌تر، بتوانند مسیر شخصی و مناسبی را برای پروژه‌های خودشان پیدا کنند. امیدواریم در این راه قدم مثبتی برداشته باشیم.

رضا بختیاری فرد

مهدی ارشادی