چالش تصویرگری مذهبی/ افسانه صانعی

« پروژه ای که امسال به سفارش انتشارات “نسیم حیات”  انجام دادم  سه جلد از مجموعه هفت جلدی “رنگین کمان دعا” بود که هم اکنون در حال آماده سازی برای چاپ هستند. شعرهای این مجموعه با موضوعات مختلف مانند “دعا برای همسایه ها”، “دعا برای درخت ها”، “دعا برای تشکر از خدا” و … سروده” محمد مهاجرانی” و برای گروه سنی “ب” نوشته شده اند.
نوشتن و تصویرگری برای موضوعات مذهبی، اصولا کار حساس و پر چالشی است و معمولا محدودیت هایی به دنبال دارد که می تواند دست نویسنده و یا تصویرگر را در بسیاری جهات تنگ کرده و کار را دشوار سازد.

اولین چالش در خلق کتاب های مذهبی، “انتخاب موضوع مناسب” برای کودک امروز است. نویسنده باید بتواند به دور از کلیشه ها و موضاعات تکراری که در این سال ها در بسیاری از کتاب های مذهبی دیده شده دست به قلم شود که به علت حساسیت های این حوزه اصلا کار آسانی نیست. اما زمانی دست تصویرگر باز است و می تواند بهترین تصویر را برای متنی خلق کند که آن متن قابلیت های تصویری داشته باشد. داستان پر از صحنه های پر تحرک و پر جنب و جوش باشد که بتواند نظر کودکان سخت گیر امروز را جلب کند. صحنه هایی که تصویرگر بتواند آن ها را تصویر کند و بر جذابیت هایش بیفزاید. متن خوب، تصویرگر را سر ذوق می آورد و باعث می شود که او بهترین خودش را ارائه دهد. غالبا متون مذهبی برای کودکان “زیاده گویی” دارند. کودکان امروز ، خوب یا بد، گریزپای و کم حوصله تر هستند. البته شرایط سنی خصوصا برای گروه سنی “الف” و “ب”  داستان هایی بسیار ساده، روان، کوتاه و به دور از هر گونه پیچیدگی را می طلبد تا کودک بتواند آن را درک و ارتباط  برقرار کند. متن زیاد، گفتگوهای طولانی، داستان های پیچیده، موضوعات نامناسب ،خسته کننده و تکراری، از بیشترین مشکلات دیده شده در این زمینه هستند.

مشکل دیگر در تولید کتاب های مذهبی ممیزی های سلیقه ای است که قواعد آن از ناشری به ناشر دیگر متفاوت است. هیچ حد و مرزی برای اعمال این قوانین وجود ندارد و در برخورد با تصاویر، بسته به آنکه اعتقاد ناشر بر چه اساسی است، کارها پیش می رود. تصویرگر در بسیاری از موارد مجبور می شود با نماد و سمبل های تکراری کار خود را سامان دهد و یا موضوعی را تصویر کند که به داستان هیچ ربطی ندارد. برای مثال موضوع کتاب راجع به فرشته های آسماني است. اما بسیاری از ناشرین تصویر کردن فرشته در کتاب را جایز نمی دانند. سوال اینجا پیش می آید پس تصویرگر قرار است چه چیزی را به تصویر بکشد؟

و اینکه کودکان امروز کودکانی هستند که منابع اطلاعاتی وسیعی در اختیار دارند. بازی های کامپیوتری، کتاب های چاپی و الکترونیکی، خصوصا انیمیشن و فیلم های برون مرزی در بهترین کیفیت…باید بدانیم که سطح سلیقه آنان بسیار ارتقا پیدا کرده است؛ و همگی خصوصا ناشرین و نویسندگان باید این نکات را در نظر داشته باشند که اگر نتوانند نیازهای کودکان در زمینه های مختلف خصوصا موضوعات مذهبی را برآورده کنند افراد خارجی و غیر خودی در نهایت جای آنها را خواهند گرفت.»


image 
imageimageimage